|
Mundarija
Kirish…………………………………………………………………..2
I BOB. Valyuta riskining moxiyati, turlari va uning boshqarish usullari.
1.1 Valyuta risklari tushunchasining iqtisodiy mohiyati va turlari……5
1.2 Xalqaro moliya munosabatlarida valyuta risklarini boshqarish usullari va ularning mohiyati……………………………………………………….11
II BOB. Valyuta riskini sug'urtalashning zamonaviy usullari va turlari.
2.1 Valyuta riskini sug'urtalashning zamonaviy usullari......................13
2.2 Valyuta riskini sug'urtalashning zamonaviy turlari.........................18
XULOSA………………………………………………………………..24
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI………………...26
KIRISH
Mavzuning asoslanishi va uning dolzarbligi. Har qanday mamlakatda valyuta riskini sug’urtalashning Zamonaviy usullari va turlaridan keng foydalanib kelmoqda va uni tartibga solinishi alohida tarmoqlar va xo‘jalik yurituvchi sub‘ektlar uchun imtiyoz hamda samarali tizimlaridan qo’llanilmoqda. Biznes yuritishda teng bo‘lmagan shart-sharoitlar vujudga kelishi esa raqobatning bozor tamoyillari buzilishiga olib keladi. Xorijiy valyuta risklarni sugurtalashning jalb etish, tovarlar va xizmatlar eksportini oshirish, umuman, mamlakat iqtisodiy rivojlanishida to‘sqinlik qiluvchi omilga aylanadi. Bunday holat respublikamiz uchun ham yot emas edi. Lekin hozirgi kunda valyuta siyosati hamda tashqi savdo faoliyati sohasini takomillashtirish bo‘yicha ko‘rilayotgan chora-tadbirlarni alohida e‘tirof etish joiz.Aytish kerakki, davlatimiz rahbarining 2020 yil 2 sentyabrdagi― Valyuta riskini sug’urtalashning zamonaviy usullari bo‘yicha birinchi navbatdagi chora-tadbirlar to‘g‘risidagi Farmoni bunda dasturilamal bo‘lib xizmat qilayapti. Avvalo, mazkur hujjat 2021-2025 yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning valyuta riskini sug’urtalashning zamonaviy usullari sohasini tartibga solishning bozor mexanizmlarini joriy etish, respublika eksport salohiyatini yuksaltirishni rag‘batlantirish, to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarni faol jalb qilish, mahalliy ishlab chiqaruvchilarning bozorlardagi raqobatdoshligini oshirish, mamlakatimizda ishbilarmonlik muhitini yaxshilash maqsadida qabul qilinganini ta‘kidlash o‘rinlidir. Farmon kuchga kirgach, uning tub mohiyatiga tushunib yetmagan odamlar orasida.
Endi hamma narsa qimmat bo‘larkan,―AQSh dollarining kursi oshadimi?,―Yana almashtirish shoxobchalarida navbatlar ko‘payadi,―Qora bozor yo‘q bo‘ladimi, bundan oddiy aholi zarar ko‘rmaydimi?,―Milliy valyutamizning taqdiri nima bo‘ladi?‖ degan turli mish-mishlaru taxminlar tug‘ildi.
Lekin ularning barchasi haqiqatdan ancha yiroq gap-so‘zlar edi. Sababi, Markaziy bank Valyuta riskini sug’urtalashning zamonaviy usullaridan kelib AQSh dollarining bozor mexanizmlariga muvofiq shakllantirilgan rasmiy kursini o‘rnatdi. Bunda nimaga tayanildi? Bozor kursi talab hamda taklif mutanosibligidan kelib chiqadi. Shu bois bozor to‘laqonli ishlay boshlaganidan keyingina bozor kursi qanday bo‘lishi aytilishi lozim. Endi Markaziy bank tomonidan, avvalgidek, maqsadli devalvatsiyaning amalga oshirilishi siyosati bir oz o‘zgaradi. Natijada, asosan, eng yirik bitimlar tuziladigan birja va banklardagi oldi-sotdi kurslari asos qilib olingan holda, bozor mexanizmidagi real talab hamda taklifdan kelib chiqilgan kurs belgilanadi. Bunda dastlabki oylarda xorijiy valyutaga nisbatan talab foydasini to‘liq repatriatsiya qila olmayotgan tashkilotlar hisobiga yuqori bo‘lishi kutiladi. Bu — kurs oshishi mumkin, degani. Biroq agar xorijiy valyuta Valyuta riskini sug’urtalashning zamonaviy usullari yetarlicha kerakli usullaridan foydalanilsa, ozgina vaqt o‘tib, o‘z-o‘zidan tabiiy, bozor mexanizmiga asoslangan barqaror bozor kursi amal qila boshlaydi. Bozor kursi yaxshigina tebranishi ham mumkin. Chunki talab va taklif turli omillar ta‘sirida o‘zgarishdan xoli emas. Talab hamda taklif mutanosibligi o‘zgarishiga qarab esa kurs tebranadi. Markaziy bank faqatgina keskin tebranishlar bo‘lmasligi uchun aralashishi mumkin. Yana bir e‘tiborli holat. Markaziy bank 2021 yil 5 sentyabrdan boshlab chet el valyutalarining so‘mga nisbatan kursini belgilashda Qozog‘iston, Qirg‘iziston, - Tojikiston, Turkmaniston va hatto, Afg‘oniston milliy valyutalarini ham kiritdi. Ilgari mazkur valyutalarning so‘mga nisbatan rasmiy kursi belgilanmas, hatto, ularda eksport-import shartnomalari tuzilishiga ham yo‘l qo‘yilmasdi. Bu bir qarashda juda arzimas holatdek tuyulishi mumkin. Biroq buning negizida juda katta ramziy ma‘no hamda ishoralar bor. Ya‘ni shu orqali qo‘shni mamlakatlar bilan savdo-sotiq munosabatlari rivojlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
