Mundarija: Kirish I. bob. Tashkilotda inventarizatsiya tushunchasi, turlari va shartlari

 amalga oshiriladi:
banklar va boshqa kredit tashkilotlari bilan;
kontragentlar bilan (xaridorlar, sotuvchilar, kreditorlar va qarz oluvchilar va boshqalar);
xodimlar bilan (hisobdor shaxslar va tashkilotdan kredit, kredit olgan xodimlar).
Tashkilot xodimlari bilan hisob-kitoblarni yarashtirishda omonatchilarning hisobvarag'iga o'tkazilishi kerak bo'lgan ish haqining to'lanmagan summalari, shuningdek xodimlarga ortiqcha to'lov miqdori va uning kelib chiqish sabablari aniqlanadi.
Hisobot summalarini inventarizatsiya qilishda berilgan avanslar bo'yicha hisobdor shaxslarning hisobotlari ulardan maqsadli foydalanish, shuningdek, har bir javobgar shaxs bo'yicha berilgan avans summalarini hisobga olgan holda tekshiriladi.
Qarzdorlar va kreditorlar bilan hisob-kitoblarni tekshirishda hisob-kitoblarni solishtirish dalolatnomalari tuziladi. Kreditorlar va debitorlar bilan yarashuv dalolatnomalari asosida kreditorlik va debitorlik qarzlari to‘g‘risida dalolatnoma tuzish zarur. Ushbu guvohnoma xaridorlar, etkazib beruvchilar va boshqa qarzdorlar va kreditorlar bilan hisob-kitoblarni inventarizatsiya qilish dalolatnomasiga ilova hisoblanadi (INV-17-shakl 3-ilova). Akt ikki nusxada tuziladi va inventarizatsiya komissiyasining mas’ul shaxslari tomonidan imzolanadi. Aktning bir nusxasi buxgalteriya bo'limiga topshiriladi, ikkinchisi komissiyada qoladi.
Komissiya hujjatli tekshirish orqali moliya, soliq organlari va byudjetdan tashqari jamg‘armalar bilan hisob-kitoblarning to‘g‘riligini aniqlashi shart.
Inventarizatsiya va tekshirish natijalariga ko‘ra, zaxiralarni saqlash va hisobga olish hamda moddiy zararni qoplashdagi kamchiliklarni bartaraf etish, shuningdek, hisob va ish jarayonini tashkil etish bo‘yicha tegishli qarorlar qabul qilinadi.
Tovar-moddiy boyliklardagi farqlarni tartibga solish tartibi Buxgalteriya hisobi va buxgalteriya hisobi to'g'risidagi nizom bilan belgilanadi.
Inventarizatsiya jarayonida aniqlangan ortiqcha mol-mulk bozor narxlarida hisobga olinadi va shu bilan birga ularning qiymati moliyaviy natijalarga kiritiladi. Inventarizatsiya natijalari yillik moliyaviy hisobotda aks ettiriladi
Asosiy vositalarni inventarizatsiya qilishni boshlashdan oldin quyidagilar tekshiriladi:
inventar kartalari, inventarlari va analitik hisobning boshqa registrlarining mavjudligi va holati;
texnik pasportlar yoki boshqa texnik hujjatlarning mavjudligi va holati;
ijaraga olingan yoki tashkilot tomonidan saqlash uchun qabul qilingan asosiy vositalar uchun hujjatlarning mavjudligi.
Buxgalteriya hisobiga qabul qilinmagan ob'ektlarni, shuningdek buxgalteriya registrlarida ma'lumotlar mavjud bo'lmagan yoki noto'g'ri bo'lgan ob'ektlarni aniqlashda komissiya ushbu ob'ektlar bo'yicha to'g'ri ma'lumot va texnik ko'rsatkichlarni inventarizatsiyaga kiritishi shart.
Har bir birlik uchun asosiy vositalarning inventar ro'yxati tuziladi. Kamchiliklar aniqlangan taqdirda tushuntirish xati tuziladi. "EvrikaPlus" MChJ direktori boshchiligida komissiya yig'ilib, asosiy vositalarning kamchiliklari va ortiqchaligini qaerga qo'yish kerakligini hal qiladi.
Inventarizatsiya tugagandan so'ng, inventarizatsiyani quyidagi tartibda topshirish kerak: Inventarizatsiyaning bir nusxasi taqqoslash hisobotini tuzish uchun buxgalteriya bo'limiga topshirilishi kerak, ikkinchisi moliyaviy javobgar shaxsda qolishi kerak.
Inventarizatsiyani hisobga olish uchun ikki nusxada ro'yxat tuzilib, bosh buxgalterga kvitantsiyaga topshirilishi kerak. Buxgalteriya bo'limiga topshirilgan inventar ro'yxatlari diqqat bilan tekshiriladi va keyin tekshirilgandan so'ng inventarizatsiya natijasi ko'rsatiladi. Qayta ishlash 2 kungacha davom etishi mumkin.
Inventarizatsiya natijalarini aniqlash ikki bosqichni o'z ichiga oladi.
Birinchi bosqich inventarizatsiyaning dastlabki natijalarini umumlashtirish bo'lib, ular tugagandan so'ng darhol aniqlanadi.
Ikkinchi bosqich - inventarizatsiyaning yakuniy natijalarini aniqlash.
Inventarizatsiyaning ushbu bosqichida mulkning haqiqiy mavjudligi buxgalteriya ma'lumotlari bilan taqqoslanadi. Aniqlangan nomuvofiqliklar inventar balansida qayd etiladi.
Mol-mulkning haqiqiy mavjudligi va inventarizatsiya paytida aniqlangan buxgalteriya hisobi ma'lumotlari o'rtasidagi tafovutlar belgilangan tartibda aks ettiriladi.
Inventarizatsiya natijasida aniqlangan ortiqcha mablag'lar hisobga olinadi va tashkilotning moliyaviy natijalariga tegishli miqdorda hisobga olinadi.
Inventarizatsiya natijasida hisobot berish uchun zarur bo'lgan moddiy boyliklarning haqiqiy mavjudligi va bahosi ko'rsatiladi.
Ortiqcha tovar-moddiy zaxiralar inventarizatsiya qilingan kundagi bozor qiymati bo‘yicha hisobga olinadi va tegishli summa moliyaviy natija kreditiga yoziladi. Kamchilik aybdor shaxs hisobidan, yo'qotish esa moliyaviy natija hisobidan.
Hisob 41 "Tovarlar"

Manba hujjatlari	operatsiya nomi	Debet	Kredit
faktura	Yetkazib beruvchilardan olingan tovarlar	41	60
faktura	Xaridorga chiqarilgan tovarlar	90/2	41
Tekshirish	Tovarlar uchun aks ettirilgan daromad	62	90/1
bank bayonoti	Tovarlar uchun to'langan	50, 51	62
	Moliyaviy natija aniqlandi	90/9	99
Inventarizatsiya. inventarizatsiya	Tovar-moddiy zaxiralarning ortiqchaligi aniqlandi	41	91/1
Inventarizatsiya inventarizatsiya	Kamchilik aniqlandi	94	41
	Kamchilik aybdor shaxsga bog'liq edi	73/2	94
	Ish haqini olish	70	73/2

Agar aybdor shaxs o'z xodimi bo'lsa (sud qarori bilan shunday deb tan olingan yoki u etkazilgan zararni ixtiyoriy ravishda qoplagan bo'lsa), O’zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksining 39-bobi "Xodimning javobgarligi" qo'llaniladi. Xususan, O’zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksining 238-moddasiga binoan, bu shaxs ish beruvchiga unga etkazilgan to'g'ridan-to'g'ri haqiqiy zararni, ya'ni ish beruvchining pul mablag'larining haqiqiy kamayishini yoki aytilganlarning yomonlashishini qoplashi shart. mol-mulk, shuningdek ish beruvchining mulkni sotib olish, tiklash yoki xodim tomonidan uchinchi shaxslarga etkazilgan zararni qoplash uchun xarajatlar yoki ortiqcha to'lovlarni amalga oshirish zarurati. Mehnat kodeksiga muvofiq, xodimning moddiy javobgarligi, qoida tariqasida, uning o'rtacha oylik ish haqi bilan chegaralanadi, ammo O’zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksining 243-moddasida nazarda tutilgan istisno hollarda.


Xulosa
Korxonalarda inventarizatsiya murakkab va mas'uliyatli ish sohasidir. Buxgalteriya hisobida turli omillar ta'sirida nomuvofiqliklar va kelishmovchiliklar paydo bo'lishi mumkin. Bu turli xil xatolar, tabiiy o'zgarishlar, moliyaviy javobgar shaxslarning suiiste'mollari bo'lishi mumkin. Ushbu omillarning ta'sirini aniqlash uchun inventarizatsiya o'tkaziladi.
Inventarizatsiyani shunday tashkil etish uning "Buxgalteriya hisobi to'g'risida"gi qonunda belgilangan buxgalteriya hisobi ma'lumotlari va moliyaviy hisobotlarning ishonchliligini ta'minlash funktsiyasini amalda bajarishi uchun buxgalteriya hisobi bo'yicha barcha qoidalar va boshqa me'yoriy hujjatlarni bilish va qo'llashni talab qiladi; shuningdek, normativ-huquqiy tartibga solishni bilish. Inventarizatsiyaning asosiy maqsadi mol-mulkning haqiqiy mavjudligini aniqlash va uni buxgalteriya hisobi ma'lumotlari bilan taqqoslash, buxgalteriya hisobida majburiyatlarning to'liq aks ettirilishini tekshirish. Inventarizatsiyani o'tkazish qoidalari O’zbekiston Respublikasida buxgalteriya hisobi va hisoboti to'g'risidagi nizom bilan tartibga solinadi. Umuman olganda, inventarizatsiyada yaroqsiz holga kelgan buxgalteriya hisobi, materiallar va jihozlarning to‘g‘ri yuritilishi, ularning o‘z vaqtida hisobdan chiqarilishi, mol-mulk solig‘ining to‘g‘ri hisoblanishiga olib keladi, ortiqcha materiallar aniqlanadi.
Tovar-moddiy zaxiralar ishlab chiqarish, bajarilgan ishlar va ko'rsatilgan xizmatlar xarajatlarini to'g'ri aniqlash, tovar-moddiy boyliklar yo'qotilishini kamaytirish, mulkni o'g'irlashning oldini olish va boshqalar uchun katta ahamiyatga ega.
U buxgalteriya ma'lumotlarini tasdiqlaydi yoki qayd etilmagan qiymatlarni va yo'qotishlarni, o'g'irliklarni, etishmovchiliklarni aniqlaydi. Shuning uchun inventarizatsiya yordamida nafaqat moddiy boyliklarning saqlanishi nazorat qilinadi, balki buxgalteriya hisobi va hisobot ma'lumotlarining to'liqligi va ishonchliligi ham tekshiriladi.
Inventarizatsiya tashkilotning barcha bo'limlari ishining sifatli ko'rsatkichidir. Yomon natijalar bo'limlar ishidagi barcha kamchiliklarni, tashkilot rahbariyatini yoki alohida xodimlarning qobiliyatsizligini ko'rsatadi. Bu shuni ko'rsatadiki, bunday harakatlar halokatli natijalarga olib kelishi mumkin. Aksincha, buxgalteriya ma'lumotlari bilan natijalarning to'g'riligini ko'rsatadigan inventarizatsiya tashkilotni muvaffaqiyatga olib kelishi kerak bo'lgan jamoaning yaxshi muvofiqlashtirilgan ishini ko'rsatadi.
Ushbu kurs ishini bajarish jarayonida inventarizatsiyani o'tkazish qoidalari bo'yicha normativ-huquqiy va adabiy asos o'rganildi. Bu sohada olingan buxgalteriya hisobining nazariy asoslari amalda mustahkamlandi. Kurs ishining amaliy qismida inventarizatsiya va uning natijalarini buxgalteriya hisobida shakllantirish tahlil qilindi.
Ish jarayonida ma'lum bo'ldiki, har bir hisobot davri oxirida tashkilot mol-mulk va majburiyatlarni inventarizatsiya qiladi: asosiy vositalar, pul mablag'lari, inventarizatsiya, qarzdorlar va kreditorlar bilan hisob-kitoblar. Kassadagi naqd pullarni inventarizatsiya qilish har oyda amalga oshiriladi.
Inventarizatsiya natijalari bo'yicha inventarizatsiya natijalari bo'yicha vedomostlar tuziladi, nomuvofiqliklar bo'lsa, tekshirish natijalariga ko'ra taqqoslash dalolatnomalari tuziladi.


Adabiyotlar ro'yxati
1. Avdeev A.A. Inventarizatsiya o'tkazish tartibi // Hammasi buxgalter uchun, 2009 yil, N 12. P.59-63.
2. Agafonova M.N. Buxgalteriya hisobi va hisobot. - M.: Soliq byulleteni, 2011 yil.
3. Androsov A.M., Vjulova E.V. Buxgalteriya hisobi: darslik. - M.: Androsov, 2008 yil.
4. Baqoev A.S., Bezrukix P.S., Vrublevskiy N.D. va boshqalar.Buxgalteriya hisobi, - M., «Buxgalteriya hisobi», 2008 y.
5. Beletskaya Yu.A. Inventarizatsiya: soliq oqibatlari // Foyda solig'i: daromadlar va xarajatlarni hisobga olish, 2010 yil, N 12. P.53 - 64.
6. Bogachenko V.M., Kirillova N.A. Buxgalteriya hisobi: darslik. 3-nashr, qo'shing. va qayta ishlangan. - Rostov n / a: Feniks, 2008 yil.
7. Borovskaya I.V. Hisob-kitoblar va zaxiralarning yillik inventarizatsiyasi // O’zbekiston soliq kuryeri, 2011 yil, N 3. P.25 - 33.
8. Borodina V.V. Mablag'larni inventarizatsiya qilish: natijalarni buxgalteriya hisobida aks ettirish // Auditorskie Vedomosti, 2011, N 8. P.25 - 32.
9. Buxgalteriya hisobi: darslik / E.P. Ivanov, N.V. Parashutin, T.N. Babchenko va boshqalar - Moskva: Moliya va statistika, 2007 yil.
10. Bykovskaya A.V. Ortiqcha inventarni qanday hisobga olish kerak // O’zbekiston soliq kuryeri. 2010. N 24. P.74 - 79.
11. Galichevskaya E. Inventarizatsiya: o'tkazish, ro'yxatga olish, oqibatlari // Buxgalter uchun soliq hisobi, 2010 yil, N 3. P. 34 - 41.
12. Gerasimova A. Yillik inventar // Bosh buxgalterlar klubi, 2010 yil, N 12. P.25 - 32.
13. Yillik hisobot - 2010 yil / jami bo'yicha. ed.V.I. Meshcheryakova. - M.: Berator, Eksmo, 2010.
14. Golovizina A.T., Arkhipova O.I. Buxgalteriya hisobi nazariyasi. Ma'ruza kursi. - M.: OOO "TK Velby", 2008 yil.
15. Kozlova N.P. va boshqalar.Tashkilotlarda buxgalteriya hisobi - 4-nashr, Qayta ko'rib chiqilgan. va qo'shimcha - M.: Moliya va statistika, 2011 yil.
16. Buxgalteriya hisobi to'g'risidagi qonun hujjatlariga sharh. S.A. tomonidan tahrirlangan. Nikolaeva. Kitob 3. - M: "Analitik matbuot". 2009 yil.
17. Kuter M.I. Buxgalteriya hisobi nazariyasi. Darslik. - M.: Moliya va statistika, 2007 yil.