Mundarija kirish I bob. O‘zbekiston respublikasi buxgalteriya hisobining milliy standarti (22-son bhms) «Chet el valyutasida ifodalangan aktivlar va majburiyatlarning hisobi»

Uzoq muddatli (joriy bo‘lmagan) aktivlar
72. 67-bandda talab qilingan tasniflash usuliga asoslanib, sub’ektning joriy bo‘lmagan aktivlari quyidagi aktivlardan iborat bo‘ladi:
72.1. Sub’ekt faoliyatida uzoq muddatli asosda foydalaniladigan aktivlar, jumladan sub’ektning mulki, binolari va uskunalari, nomoddiy aktivlari, taraqqiyot xarajatlari va gudvill;
72.2. Investitsiya maqsadida saqlab turilgan va hisobot kunidan boshlab 12 oy davomida sotilishi mumkin bo‘lmagan aktivlar.
Qisqa muddatli (joriy) majburiyatlar
73. Quyidagilar joriy majburiyat hisoblanadi, agar:
73.1. Hisobot kunidan boshlab 12 oy mobaynida ular bo‘yicha hisob-kitob qilinsa;
73.2. Majburiyatlarning qolgan moddalari joriy emas.
74. Joriy majburiyatlarning tavsifi joriy aktivlar tavsifiga o‘xshash. Kreditorlik qarzi, ish haqi, soliqlar va boshqa operatsion xarajatlar bo‘yicha qarzlar kabi ayrim joriy majburiyatlar joriy aktivlar hisobidan hisob-kitob qilishni talab qiladi, chunki sub’ektning odatdagi operatsion siklida foydalaniladigan aylanma kapitalni tashkil etuvchi moddalar bo‘yicha majburiy hisoblanadi. Bunday operatsion moddalar hatto hisobot sanasidan boshlab 12 oydan ortiq davr mobaynida hisob-kitob qilinishi kerak bo‘lsada, joriy majburiyatlar ko‘rinishida tasnif qilinadi.
75. Joriy majburiyatlarga hisobot kunidan boshlab 12 oy mobaynida hisob-kitobni talab etsada, operatsion sikli nuqtai nazaridan ularni joriy hisoblanishini aniqlash qiyin bo‘lgan quyidagilar ham kiradi: bank overdraftlari, to‘lanadigan dividendlar, daromad soliqlari, savdo bilan bog‘liq bo‘lmagan boshqa kreditorlik qarzlari, foizlarni to‘lashni talab qiladigan qisqa muddatli majburiyatlarning joriy qismi.
Uzoq muddatli asosda aylanma kapitalni pul bilan ta’minlanadigan, foizni to‘lashni talab qiluvchi va 12 oy mobaynida hisob-kitob qilinmaydigan majburiyatlar uzoq muddatli (joriy bo‘lmagan) majburiyatlar hisoblanadi.
Qisqa muddatli (joriy) majburiyatlarni qayta moliyalashtirish
76. Hisobot sanasidan keyin 12 oy mobaynida hisob-kitob qilinishi lozim bo‘lgan majburiyatlar faqat quyidagi shartlarda joriy bo‘lmagan majburiyatlar sifatida tasnif etilishi kerak:
76.1. Dastlabki muddat 12 oydan uzoqroq bo‘lsa;
76.2. Sub’ekt majburiyatni uzoq muddatli asosda qayta moliyalashtirishni rejalashtirayotgan bo‘lsa;
76.3. Bu niyat moliyaviy hisobot ma’qullangunga qadar to‘ldiriladigan qayta moliyalashtirishga yoki to‘lovlar tarkibiy jihatdan o‘zgartirishga qaratilgan bitim bilan qo‘llab-quvvatlansa,.
Joriy majburiyatlardan chiqarib yuboriladigan har qanday qisqa muddatli qarz miqdori uni taqdim etishni qo‘llab-quvvatlovchi axborot bilan birgalikda buxgalteriya balansiga izohlarda yoritib berilishi kerak.