Mundarija kirish I bob. O'lchash texnikasi

x∙C=(h-x)ρc∙g∙F-(h-x)ρg∙g∙F
bu erda, S – ilgakning bikrligi; ρ_s, ρ_g - suyuqlik va gazning zichligi; F – qalqovich ko‘ndalang kesimining yuzi.
Bunday qalqovichli sath o‘lchagich statik tavsifining ifodasini osonlik bilan topish mumkin. SHunday qilib qalqovichli sath o‘lchagichning statik tavsifi chiziqlidir, bu erda uning sezgirligiF ni orttirish bilan yoki ilgakning bikrligi C ni kamaytirish bilan orttirilishi mumkin

9. 
   ifodadan ko‘rinib turibdiki, konkret sath o‘lchagichdan foydalanganda qo‘shimcha xatoliklar ushbu C, F, ρ_s -ρ_g kattaliklarning o‘zgarishi hisobiga paydo bo‘lishi mumkin. SHu kattaliklarning o‘zgarishiga idishdagi harorat va bosimningo‘zgarishi sabab bo‘ladi, bu erda, ρ_s-ρ_g ayirmaning o‘zgarishidan hosil bo‘ladigan xatolik eng katta bo‘ladi.
   

5–rasmda davriy cho‘kadigan qalqovichli sath o‘lchagichning sxemasi ko‘rsatilgan. Bu asbob ko‘rsatishlarni pnevmatik usulda masofaga uzatadi. Qalqovich 1 torsionli naycha
uchiga o‘rnatilgan richag 2 ga osilgan. Qalqovich o‘z og‘irligi bilan torsionli naycha va uning ichidagi po‘lat sterjen 4 ni buradi, burilish burchagi sath o‘zgarganda qalqovichning o‘zgaradigan og‘irlik kuchiga mutanosib.
Suyuqlik sathni masofadan o‘lchash uchun kuch kompensatsiyasi prinsipiga asoslangan, o‘zgarmas tokning 0-5 va 0-20 mA unifikatsiyalangan chiqish signaliga (UB-E rusumli) yoki 20...100 kPa havo bosimiga mo‘ljallangan (UB-P rusumli) qalqovichli sath o‘lchagichlari qo‘llaniladi va qalqovichli sath o‘lchagichlarining o‘lchov chegarasi ushbu qatordan tanlanadi: 0—0,25; 0,4; 0,6; 1,6;2,5; 4,0; 6,0; 10,0; 16,0 va 20 m. Aniqlik sinfi 0,6; 1,0; 1,6 va 2,5 bo‘lishi mumkin. Hisob-kitob amallari uchun sath o‘lchagichlar asosiy xatoliklari ±1,0 dan 10,0 mm gacha bo‘ladigan qilib tayyorlanadi.
Agressiv suyuqliklar sathni o‘lchashda qalqovich korroziyaga bardosh materialdan tayyorlanadi.
Qalqovichli sath o‘lchagichlardan katta zichlikka ega bo‘lgan (azot, neon va b.) suyuqlashtirilgan gaz sathini o‘lchashda ham, 32 MPa bosimda va 400 °C gacha bo‘lgan haroratda muhitni nazorat qilishda ham foydalaniladi.
Qalqovichli sath o‘lchagichlar ma’lum afzalliklarga ega: qurilma sodda, o‘lchash chegarasi katta, aniqligi etarlicha katta, agressiv muhitlar sathini o‘lchash mumkin, o‘lchashning harorat chegarasi keng. Ularni qo‘llanishni chegaralovchi kamchiliklari: idishda qalqovich borligi, metall ko‘p ketishi, kinematik qismlari borligi sababli etarlicha mustahkam emasligi, idishlarda bosim ostida sathni o‘lchash qiyinchiliklari.Ko‘pik, cho‘kindi, suyuqlikning elektrik xususiyatining o‘zgarishi va rezervuar shakli gidrostatik usulni amalga oshirishda natijalar o‘zgarishiga ta’sir ko‘rsatmaydi. Gidrostatik usulning asosiy afzalliklari:
– aniqlik; – ifloslangan suyuqliklar uchun qo‘llaniladi;
– usulni amalga oshirish qo‘zg‘aluvchan mexanizmlarni qo‘llashni taxmin qilmaydi;
– mos jihozlar murakkab texnik ko‘rsatishga muxtoj emas.
Kamchiliklari:
–suyuqlik harakati bosim o‘zgarishini keltirib chiqaradi va o‘lchashdagi xatolikka olib keladi (hisoblash tekisligiga nisbatan bosim suyuqlik oqimi tezligiga oqibatda Bernulli qonuniga bog‘liq);
– atmosfera bosimi kompensatsiyalashgan bo‘lishi kerak;
–suyuqlik zichligining o‘zgarishi o‘lchashdagi xatolikga sabab bo‘lishimumkin.
XULOSA
Umumiylashtirib aytadigan bo’lsak, satx o’lchgishlarining yangi avlodlari yangilangan turda, satx o’lchagishlarning asosiy qununlari asosida ishlashi aniqlandi. Masalan qalqovuchli satx o’lchagishlari o’sha Arximed qonuni bo’yicha ishlaydi, lekin qalqovuch turi o’zgartirilgan, unga proportsional tarzda ishlovchi gradirlangan lineykada o’lchovchi strelka o’rniga electron datchiklardan foydalanib LCD displeylarga raqamli korinishda yetkazib berilmoqda.
Satx o’lchashning bundan boshqa bir qator uslub va vositalari mavjud, bular radioizotopli, rezonansli, konduktometrik, gidrostatik, v.b. Bu saxt o’lchagishlarning qurilmalari murakkab bo’lganlikdan yoki o’lchanayotgan muhitning tavsifiga ko’p taraflama bog’likligidan, yoki neft va gaz mahsulotlariga tasir ko’rsatish mumkin bo’lganidan sanoatda amalda deyarli ko’p qo’llanilmas edi. Hozirgi kunda o’sha muammolar hal etilib ular keng ko’lamda ishlatilib kelinmoqda. Xulosa o’rnida aytib o’tishimiz kerakki, satxni o’lshash asboblarining zamonaviy turlari hozirgi zamon kimyo-texnologiya , oziq-ovqat sanoatida, neft va gaz sanoatida farmasevtika sanoatidagi har xil suyuqliklarning satxini aniqlashda kengdan qollanilib kelinmoqda. Ularning ish unumdorligini orttirish maqsadida ularni doimiy tarzda zamonaviylashtirib, zamonaviylashtirilganlari to’grisida ma’lumotlarni o’rganib borish kerak. Bu esa o’z navbatida texnologik jarayonlarni boshqarish va avtomatlashtirishda so’zsiz eng birinchi omil hisoblanadi.