Mundarija kirish I bob. Mamlakatimiz agrosanoat majmui tarmoqlarida mahsulotlarini ishlab chiqarishda ijtimoiy sohani takomillashtirishning ilmiy va nazariy asoslari

1.2.Qishloq xo`jaligining iqtisodiyotda tutgan o`rni va ahamiyati
Qolgan qismi jun, kanop, pilla va kimyoviy tolalarga to`g`ri keladi. Meva, sabzavot va poliz mahsulotlprini qayta ishlovchi sanoat to`liq mahalliy xomashyo mahsulotlari evaziga ishlaydi. Sut va go`shtni qayta ishlash sanoati ham mamlakatda yetishtirilgan mahsulotlar hisobiga faoliyat ko`rsatadi. Yog` – moy sanoatining xomashyolari asosan o`zimizda yetishtiriladi. Faqatgina o`simlik moyining ayrim turlarini xorijdan keltirilgan xomashyo hisobiga ishlab chiqariladi. Masalan, mamlakat aholisi iste`mol qilayotgan yog` – moylarning sifati, assortimenti boy bo`lishi uchun chetdan soya keltirmoqda. Albatta, bu jami yetishtirilayotgan yog`-moyning juda kam qismini tashkil etadi.
Qishloq xo`jaligi O`zbekiston Respublikasi iqtisodiyotining yirik tarmoqlaridan biri hisoblanadi. Bugungi kunda qishloq xo`jaligining mamlakat iqtisodiyotdagi o`rni judda katta. Mamlakatda ishlab chiqarilayotgan yalpi ichki mahsulotning 26-30 foizi shu tarmoqning ulishiga to`g`ri keladi. 2014 yilda mamlakat jami yalpi ichki mahsulotining 26,8 foizi shu tarmoqda yaratildi. Mamlakatimiz iqtisodiyoti uchun zarur bo`lgan erkin harakatdagi qattiq valyuta tushumining yarimidan ko`prog`i shu tarmoq mahsulotlarini eksport qilishdan olinadi. Aholining 60 foizidan ortiqrog`i qishloq joylarda yashaydi. Halqimizning turmush darajasi, inson resurslarining katta bir qismining ish bilan ta`minlanishi qishloq xo`jaligi bilan bog`liq.
1-jadval.Respublika qishloq xo`jaligining malakat iqtisodiyotidagi o`rni

№	Ko`rsatkichlar	2010	2011	2012	2013	2014
1.	Qishloq xo`jaligi yalpi mahsulotining mamlakat yalpi ichki mahsulotdagi salmog`i,%	30,4	30	30,6	28,6	26,8
2.	Qishloq xo`jaligi yalpi mahsulotining o`sish sur`ati, %	103,2	104,5	106,1	107,3	110,1
3.	Paxta tolasi va oziq-ovqat mahsulotlarining yalpi eksportdagi salmog`i, %	32,9	25,9	25,9	22,5	21,9
4.	Qishloq xo`jaligi mehnat resurslarining salmog`i, %	29,7	29,6	29,1	28,3	28,4

Jadval ma`lumotlaridan ko`rinib turibdiki qishloq xo`jaligi O`zbekiston Respublikasi iqtisodiyotining eng yirik tarmog`i hisoblanib, yildan yilga uning ulushi kamayib bormoqda. Bu borada shuni ta`kidlash lozimki 2000-2004 yillarda qishloq xo`jaligida barqaror qsish yuz berdi. Mamlakat iqtisodiyotida sanoatning, xizmat ko`rsatish tizimining nisbatan tez rivojlanib borishi tufayligina qishloq xo`jaligining ulushi kamaygan. Bu juda ijobiy jarayon hisoblanadi. Mamlakat iqtisodiyoti jadal o`sib borgan sari unda qishloq xo`jaligining ulushi kamayib boradi. Natijada rivojlangan sanoatlashgan, xizmat ko`rsatish sohalari taraqqiy topgan mamlakatga aylanishimiz ta`minlanadi.
Mamlakatda olib borilayotgan iqtisodiy, ijtimoiy islohotlarning muvaffaqiyati ko`p jihatdan qishloq ho`jaligining rivojlanish darajasiga bog`liq. Chunki qishloq ho`jaligi mamlakatimiz uchun ham siyosiy, ham iqtisodiy va ijtimoiy ahamiyat kasb etgan soha bo`lib, u quyidagi funksiyalarni bajaradi:

• 
  mamlakatmizni oziq ovqat fondini shakllantiradi;
  
• 
  yurtimizning oziq-ovqat sohadagi mustaqilligini ta`minlaydi;
  
• 
  qishloq ho`jaligi mahsulotlarini qayta ishlaydigan sanoat uchun hom ashyo yetkazib beradi;
  
• 
  aholini ish joylari bilan ta`minlaydi.
  

O`zbekiston Respublikasi qishloq ho`jaligi o`simlikchilik va chorvachilik tarmoqlaridan iborat. O`simlikchilik tarmog`ida paxta, donli ekinlar (asosan bug`doy), kartoshka, sabzavot, poliz, tamaki, yem-xashak ekinlari, o`simlik yog`i beradigan ekinlar (masxar, kungaboqar), bog`dorchiik va uzumchilikdan iborat. Chorvachilikda qoramolchilik, qo`y va echkichilik, parrandachilik, otchilik (yilqichilik), kuyonchilik, tuyachilik, cho`chqachilik tarmoqlari shakllangan va rivojlangan. Bundan tashqari respublika qishloq xo`jaligida pillachilik, asalarichilik va baliqchilik sohalari ham yaxshi rivojlanib kelmoqda. Respublikada hozirda 6,2 mln. bosh qoramol, 11,1 mln. bosh qo`y va echkilar bor.