Mundarija kirish I. Bob. Fotoeffekt hodisasining kashf etilishi

Gerts tajribasi natijalarini talqin qilish

Frank va Gerts elektronlarning elastik to'qnashuvi va noelastik to'qnashuvi sharoitida o'z tajribalarini tushuntira oldi. Kam potentsiallarda tezlashtirilgan elektronlar faqat o'rtacha miqdordagi kinetik energiyaga ega bo'ldi. Shisha naychadagi simob atomlari bilan to'qnash kelganlarida, ular faqat elastik to'qnashuvlarni amalga oshirdilar.
Buning sababi, kvant mexanikasining bashoratiga ko'ra, atom to'qnashuv energiyasi yuqori energiya qatlamida ushbu atomga bog'langan elektronni qo'zg'atish uchun zarur bo'lgan qiymatdan oshmaguncha, atom hech qanday energiyani o'zlashtira olmaydi.
Faqat elastik to'qnashuvlar uchun tizim ichidagi kinetik energiyaning mutlaq miqdori bir xil bo'lib qoladi. Elektronlarning massasi kamroq massali atomlarga qaraganda ming marta engilroq bo'lganligi sababli, bu elektronlarning aksariyati o'zlarining kinetik energiyasini saqlab qolganligini anglatadi. gerts to'lqinlari. Yuqori potentsiallar tarmoqdan anodga ko'proq elektronlarni haydashga olib keldi va tezlashuv potentsiali 4.9 voltga yetguncha kuzatilgan oqimni oshirishga muvaffaq bo'ldi.
Simob atomiga ega bo'lishi mumkin bo'lgan eng past elektron qo'zg'alish energiyasi 4,9 elektron volt (eV) ni talab qiladi. Tezlashtiruvchi quvvat 4.9 voltga yetgan taqdirda, har bir erkin elektron tarmoqqa yetib borgunga qadar, o'sha haroratdagi dam olish energiyasidan roppa-rosa 4.9 eV kinetik energiyani yutgan.
Shu sababli simob atomi bilan erkin elektronning to‘qnashuvi o‘sha vaqtda noelastik bo‘lishi mumkin, ya’ni simob atomiga ega bo‘lgan elektronning energiya darajasini qo‘zg‘atish orqali erkin elektronning kinetik energiyasi potensial energiyaga aylanishi mumkin. . Uning barcha kinetik energiyasi yo'qolganda, erkin elektron tuproq elektrodidagi engil salbiy quvvatni yengib chiqa olmaydi va elektr toki keskin pasayadi.
Kuchlanish kuchayganda, elektronlar noelastik to'qnashuv hosil qiladi, 4.9 eV kinetik potentsialini yo'qotadi, lekin keyin tezlashtirilgan holatda qoladi. Shunday qilib, tezlanish potentsiali oshirilganda o'lchanadigan oqim yana ko'tariladi, 4.9 V dan boshlanadi. 9.8 V ga yetganda, vaziyat yana o'zgaradi.
O'sha paytda har bir elektron ikkita simob atomini qo'zg'atishga muvaffaq bo'lgan ikkita noelastik to'qnashuvning bir qismi bo'lish uchun zarur energiyaga ega va keyin barcha kinetik energiyasini yo'qotadi. Bu kuzatilgan oqimning pasayishini tushuntiradi. 4.9 voltli oraliqlarda bu protsedura takrorlanadi, chunki elektronlar yana elastik bo'lmagan to'qnashuvni boshdan kechiradi.

XULOSA

Hozirda turli xil noan’anaviy energiya manbalarini topish va ulardan foydalanish dolzarb muammoga aylangan. An’anaviy energiya zahiralari 45-75 yillardan keyin tugab qoladi degan bashoratga egamiz. Shuning uchun ham odamzod energiyani yangi usul bilan olish usullarini izlab topmoqdalar. Mamlakat taraqqiyotini, sanoat va qishloq xojaligining rivojlanishini, qolaversa fuqarolarning turmush darajasini, aniqlovchi asosiy korsatgichlardan biri bu energiya zahiralaridan unumli foydalana bilish qobiliyatidir. XX asrning ikkinchi yarmiga kelib insoniyat Yer kurrasidagi qariyib barcha tabiiy energetik zahiralardan foydalanishga erishdi. Kun sayin energiyaga bolgan ehtiyoj ortib bormoqda. Shu bois olimlarning nigohi va diqqat e’tibori muqobil energiya manbalariga qaratilgan. Muqobil energiya manbalariga Quyosh energiyasi, shamol energiyasi, Yer osti termal (issiq) suvlar energiyasi, dengiz toshqinlari energiyasi va boshqalar kiradi. Muqobil energiya manbalaridan foydalanish mintaqa ekotizimiga salbiy ta’siri kam bolishi bilan birga, tiklanmas energiya manbalari (komir, neft, tabiiy gaz, slanets, torf va b.) ni saqlashga, ularni togridan-togri yoqib yubormasdan, qayta ishlashga imkon beradi. Dunyoning boshqa mamlakatlari singgari Yurtimiz mustaqillikka erishgach mana qator yillardan beri, rasmiy xabarlarga kora, Yalpi ichki mahsulotning osishi 8% kam bolmagan suratda saqlanmoqda. Albatta, bunga erishishda energiya zahiralaridan unumli foydalanish kabi omillar ham muhim ahamiyat kasb etgan. Shu bilan birga respublikamizda, boshqa qator rivojlangan mamlakatlar qatori, muqobil energetikani rivojlantirishga e’tibor qaratilmoqda. Ilgor mamlakatlarda muqobil energiya zahiralaridan foydalanish tizimli ravishda yolga qoyilgan hamda bu yonalishda ilmiy-tadqiqot ishlari olib borilmoqda. Albatta, bu kabi ilmiy-tadqiqot ishlarini olib borish uchun yetuk kadrlar talab etiladi. Buning zamirida esa yoshlarni shu ruhda tarbiyalash va ta’lim berish yotadi. Shuni alohida ta’kidlab otish joizki, Quyosh energetikasi sanoatining mamlakatimizda rivojlanishi biz yoshlarga qaratilgan bo’lib, bizlarning yetuk, oz kasbimizning mohir mutaxassisi bolib yetishishimizga bogliq. Shu sabab bugungi kunda ta’lim jarayonini, ayniqsa fizika va turdosh fanlar darslarini, Quyosh energetikasi elementlari bilan uzviy va tizimli ravishda boglab va boyitib otish lozim. Quyosh energetikasi elementlarini fizikaning optika va kvant fizikasi bolimlarida kiritish va atroflicha organish maqsadga muvofiq deb hisoblayman. Bunda Quyoshdan kelayotgan yoruglik energiyasini togridan-togri elektr energiyasiga otkazishda fotoeffekt asosiy faktor ekanligi sababli shu mavzuni otishda fotoeffektning Quyosh energetikasidagi ahamiyatini ham urgulanib otilishi lozim. Shu bilan birga fotoelement moddalari va ularning elektr xossalari ham oquvchilarga O’rgatilishi lozim. Bu mavzuni Akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida o’tishga juda kam 2 soat vaqt ajratilganligi bizga bu mavzuni chuqurroq o’qitishimizga qiyinchilik tug’diradi. Fotoeffekt mavzusini muqobil Quyosh energetikasi inshootlari bilan bog’lab o’tishni davrning o’zi talab qilmoqda, sababi bugunning dolzarb muammosi energiya manbalari kamayib ketayotgani va muqobil Quyosh energetikasini rivojlantirishdir, bunga esa fotoeffekt hodisasi asosdir.

Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   Ioffe D.M., Orlov B.C. O gradatsii termoelektricheskix oxlajdayuщix batarey. Xolod.texnika, 1969, № 2, s. 24 30.
   
2. 
   Nauchnaya biblioteka dissertatsiy i avtoreferatov disserCat http://www.dissercat.com/content/issledovanie-i-razrabotka-poluprovodnikovykh-termoelektricheskikh-poluprovodnikovykh-teploob#ixzz3fwRKPzw0
   
3. 
   Babin M.E., Berezovskaya L.I., Kozlyuk V.N. Perexodnoy rejim termoelementa s dopolnitelnim otvodom tepla iz razreza. IFJ. -1986, t. 51, № 5.-858 s. •
   
4. 
   Babin V.P., Iordanishvili E.K., Malkova G.I. O vozmojnosti snijeniya inersionnosti oxlajdayuщix termoelementov pri ispolzovanii vetvey peremennogo secheniya. -Voprosi radioelektroniki, seriya TRIO, 1975,№ 2, s.69-75.
   
5. 
   Babin V.P., Iordanishvili E.K. O povishenii effekta termoelektricheskogo oxlajdeniya pri rabote termoelementov v nestatsionarnom rejime. -JTF, 1969, t.39, s. 399-406.
   
6. 
   Anatichuk L.I. Termoelementi i termoelektricheskie ustroystva. Spravochnik. Kiev: Naukova dumka, 1979.-768s.
   
7. 
   Anatichuk L.I. Pro perspektivi razvitiya termoelektrichestva. -AN URSR,1975,№ 9,s.30-34.
   
8. 
   Anatichuk L.I. Termoelementi i termoelektricheskie ustroystva. Kiev: Naukova dumka 1979.
   
9. 
   Gantmaxer V.F., Levinson I.B. Rasseyanie nositeley toka v metallax i poluprovodnikax. M.: Nauka, 1984.
   
10. 
    S.Zaynobiddinov, A. Teshaboyev,”Yarim o’tkazgichlar fizikasi”,o’qituvchi,1999 y
    
11. 
    А.Н.Матвеев. Атомная физика. "Высшая школа", М., 1989.
    
12. 
    Д.И.Блохинцев. Основы квантовой механики. "Высшая школа", 1961.
    
13. 
    Г.Бете.Квантоваямеханика.М.,1965.
    
14. 
    А.А. Соколов, И.М.Тернов. Квантовая механика. М., 1962.
    
15. 
    У.И.Франкфут, А.М.Френк, Физика наших дней. "Наука”, М.,1971.
    
16. 
    R.BeKjonov, B.Axmadxo‘jayev, Atom fiziKasi. "O'qituvchi", T.,1979.
    
17. 
    Einstein A. Eber einen die Erzeugung und Verwendung des Lichtes betreffenden heuvis tischen Gesichtspupkt-Ann. d. Phys. 1905.v. 17, p. 137 (original),
    
18. 
    R,A,Milliken - Phys, Rev. 1916, v. 7, p. 135 (original).