Mundarija kirish I bob. 1 Yorug’lik bosimi

Kurs ishining maqsadi: O`quvchilarning fizikaning optika bo`limi va yoruglikga oid dunyoqarashini kengaytirish bilan amaliy faoliyatlarini bog`lagan holda fizik bilimlarni hayotga tatbiq eta olish salohiyatini shakllantirish va rivojlantirishdan iborat.
Kurs ishi mavzusining vazifasi:O`quvchilarda linzalar mavzusini o`rganishga ishonch tuyg`ularini hosil qilish, tabiatdagi jarayon va hodisalarni kuzatish, optik hodisalarni o`rganishda asboblardan to`g`ri foydalana olish, fan sohasida erishilayotgan yutuqlar, ularning amaliyotdagi tatbiqi orqali o`quvchilarning ilmiy dunyoqarashlarini rivojlantirishdan iborat.
Hozirgi kunda dunyo olimlari tomonidan optikaning turli yo`nalishlarida keng miqiyosda tadqiqot ishlari olib borilib, yuksak natijalarga erishildi. O`zbekistonda ham optikaning zamonaviy yo`nalishlari bo`yicha amaliy ahamiyatga ega bo`lgan tadqiqot ishlari olib borilib, dunyo fan va texnikasining taraqqiyotiga munosib hissa qo`shib kelinmoqda.
Kurs ishining obyekti: O’rta umum ta’lim maktablarda fizika o’qitish jarayoni.
Kurs ishining tuzulishi va hajmi: Kurs ishi kirish, I bob, II bob, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro’yxatidan iborat. Kirish qismida kurs ishining dolzarbligi, kurs ishining maqsadi, kurs ishining vazifalari, kurs ishining obyekti, va rejalardan iborat.
Yorug’lik – inson ko’zi sezadigan elektromagnit to’lqinlar. Bu vakuumda to’lqin uzunligi 400 Nm dan 760 Nm gacha bo’lgan to’lqin uzunligiga mos keladi. Spektrning infaqizil nurlanish sohasi bilan rentgan nurlari orasida keskin chegara yo’q. Turli yoritgichlar ( Quyosh, yulduzlar, elektr lampochkalari va boshqa ) Yorug’lik chiqaradi. Yorug’lik to’lqin xossaga va korpuskulyar xossaga ega. Ba’zi hodisalar ya’ni difraksiya, interferensiya, qutblanish kabilarda yorug’likning to’lqin xossalari, fotoeffekt, lyuminessensiya, atom va malekulalar spektlari kabilarda korpuskulyar xossasi namoyon qiladi. Yoruglikning to’lqin xossasini to’lqin nazariyasi, koruskulyar xossasini kvant nazariya tavsiflab beradi; har ikkala hodisa bir birini to’ldiradi. Yorug’likning korpuskulyar nazariyasini I. Nyuton, to’lqin nazariyasini X. Gyuygens, kvant nazariyasini A. Eynshteyn ishlab chiqqan. Yoruglik bosimini, ya’ni mexanik ta’sir borligini J. K. Maksvell nazariy isbotlagan. Yorug’likning issiqlik, elektr, fotokimyoviy va boshqa ta’sirlari mavjud.
Yorug’lik birliklari – Yorug’lik kuchi, yoritilganlik, ravshanlik, Yorug’lik oqimi kabi yorug’lik kattaliklari bor. Xalqaro birliklar tizmida Yorug’lik kuchini birligi sifatida kandela ishlatiladi. Yorug’lik oqimini birligi lymen, ravshanlikni birligi stilb. Fotometriyada Yorug’lik energiyasi joul, yorug’lik oqimi vattlarda o’lcga hanadi.