Mundarija: Kirish. Davlat va huquqning vujudga kelishi to'G'risidagi nazariyalar

2.1. DAVLAT FUNKSIYaSINING DAVLAT MAQSADI VA VAZIFALARI BILAN O'ZARO NISBATI
Davlat funksiyalari haqida gapirganda uning maqsadi va vazifalariga ham alohida to'xtalib o'tish lozim. Chunki davlat funksiyalari davlat maqsadi va vazifalari bilan chambarchas bog'liq bo'lib, davlat o'z oldiga qo'ygan maqsadga erishishi uchun ma'lum bir vazifalarni hal qilishi lozim, bu esa tyegishli funksiyalarni amalga oshirish bilan bog'liqdir. Shuni qayd etish lozimki, “maqsad”, “vazifa”, “funksiya” tushunchalari bir-biridan ajralmas bo'lib, ular davlatning mohiyatiga mos ravishda shakllanadi.
Maqsad bu muayyan davlatning taraqqiyotidagi kyeyingi bosqichda erishmoqchi bo'lgan holati bo'lsa (masalan: fuqarolik jamiyatini shakllantirish, huquqiy dyemokratik davlat barpo etish), vazifa esa ushbu maqsadga erishish uchun hal etilishi lozim bo'lgan masalalar, funksiya – vazifalar yechimiga yo'naltirilgan faoliyat yo'nalishidir.
Davlat maqsadining quyidagi xususiyatlarini ko'rsatib o'tish mumkin:
 davlat faoliyatini yo'naltiruvchi va tartibga soluvchi, uning bajarishi lozim bo'lgan vazifalari kyetma-kyetligi va xaraktyerini byelgilab byeruvchi byevosita motivi bo'lib maydonga chiqadi;
 muayyan vazifalarni bajargandan kyeyin kyelajakda yuzaga kyelishi mumkin bo'lgan davlatning obrazi va modyeli sifatida namoyon bo'ladi;
 davlat faoliyatini ryejalashtirish va taraqqiyotning muqobil yo'nalishlarini tanlash imkonini byeradi;
 davlat faoliyatini mantiqiylik va tizimlilik asosida amalga oshishini ta'minlaydi;
 maqsadga erishish amaldagi hayotiy vaziyat va maqsad o'rtasidagi nomuvofiqlikni bartaraf etish jarayoni hisoblanadi. Davlatning vazifalari quyidagi xususiyatlarga ega:
 funksiyaning mavjud bo'lishi (amalga oshishi)ni taqozo etadi;
 uning amalga oshishidan oldin yuzaga kyeladi;
 funksiyaga nisbatan ob'yektiv xaraktyerga ega;
 funksiyaning mazmunini byelgilab byeradi;
 funksiyaning shakl va myetodlariga ta'sir qiladi;
 funksiyasiz davlatning birorta ham vazifasi hal etilmaydi;
 bitta funksiya orqali davlatning bir qator vazifalari bajarilishi yoki aksincha bo'lishi mumkin. Davlat va jamiyat taraqqiyotining muayyan bosqichida ular oldiga ma'lum bir vazifalarning qo'yilishi tyegishli funksiyalarni amalga oshirish zaruratini kyeltirib chiqaradi, chunki davlatning funksiyalari amalga oshirilmagan taqdirda uning vazifalari ham amalga oshmay qoladi. Vazifa bir tomondan ma'lum xususiyatga ega bo'lmagan biror-bir maqsadga erishish zaruratini, ikkinchi tomondan esa ma'lum faoliyat turini amalga oshirish zaruratini taqozo etadi. Vazifa va funksiyalarning o'zaro nisbatida funksiyalar emas, balki vazifalar hal qiluvchi ahamiyatga ega bo'ladi. Vazifa bir tomondan biror-bir maqsadga erishish, ikkinchi tomondan esa ma'lum faoliyat turini amalga oshirish zaruratini o'z ichiga oladi. Davlatning funksiyalari uning vazifalariga bog'liq bo'ladi, chunki vazifalar funksiyalarning mavjudligini va ularning mazmunini byelgilaydi, ularni amalga oshirish shakl va usullariga ta'sir ko'rsatadi. Funksiyalar mazmuni davlatning qanday faoliyat olib borayotganligi, shu muhitda boshqaruv harakatlarini qay yo'sinda yuritayotganligi, uning tyegishli organlari nima bilan shug'ullanayotganligini ko'rsatadi.