Mundarija kirish asosiy qism I bob fransiya respublikasi haqida umumiy ma’lumotlar

Shahar
Aholi
1	Parij	2 249 975
2	Marsel	850 636
3	Lion	491 268
4	Tuluza	447 360
5	Yaxshi	344 068
6	Nant	287 845
7	Strasburg	272 222
8	Monpelye	246 538
9	Bordo	239 399
10	Lill	227 533
11	Renn	208 033
12	Reyms	180 725
13	Gavr	174 758
14	Sent-Etyen	170 049
15	Tulon	183 974
16	Grenobl	157 424
17	Dijon	151 672
18	G'azab	148 803
19	Muqaddas Denis	145 347
20	Veyerbahn	145 034
21	Nimes	144 940
22	Le Mans	143 240
23	Klermon-Ferran	140 957
24	Eks-an-Provans	140 684
25	Brest	140 540

Fransiya shahar aholisi. 2 - Ilova

1.3 FRANSIYA RESPUBLIKASINING TABIIY IQLIM SHAROITI, FLORA VA FAUNASI

Fransiyaning sharq va janubida togʻ tizmalari, markazining janubiy qismida togʻ va keng tekisliklar bor. Alp togʻlari bilan Yura togʻlari Italiya va Shveysariya bilan tabiiy chegarani tashkil etgan. Fransiyadagi Alp togʻlarining koʻp choʻqqilari 4000 m dan ziyod. Eng baland joyi — Monblan togʻi (4807 m). Balandligi 1700 m gacha boʻlgan Yura togʻlari
Belfort pastligi tomonga Rona daryosi vodiylari uzra pasayib boradi. Belfort pastligining
shimoli- sharqiy tomonidan Reyn boʻylab, Fransiya Germaniya chegarasi oʻtadi. Bu joyda
balandligi 1424 m boʻlgan Vogez togʻ tizmasi mavjud. Fransiya va Ispaniya oʻrtasida tabiiy chegara boʻlgan Pirenei togʻlarining balandligi Fransiya tomonida 3298 m ga (Vinmal) yetadi. Fransiyada foydali qazilmalardan ko'mir, temir rudasi, uran, tabiiy gaz, volfram va surma, talk xomashyosi, qoʻrgʻoshin, oltingugurt va rux bor. Neft va gaz juda kam miqdorda.

7 – rasm. Luara daryosi qirg'og'idan Blois shahrining ko'rinishi
Iqlimi asosan uch xil: okean, kontinental va dengiz iqlimi. Fransiya iqlimi qishloq xoʻjaligi uchun qulay. Mamlakatning koʻp qismida okean iqlimi. Gʻarb va shimolida Atlantika okeanidan nam havo oqimi kelib, mo'tadil iqlimni hosil qiladi: yozda salqin, qishda iliq. Yil boʻyi yomgʻir yogʻib turadi. Oʻrta dengiz sohillari, Yura, Rona pasttekisliklari va Korsikaning iqlimi subtropik. U yerlarda qish iliq, yoz esa quruq va issiq. Sharq va shimoli-sharqdagi tekislik hamda pasttekisliklarda yanvar -fevralda oʻrtacha temperature 13°, gʻarb va janubi-gʻarbda 5—7°, mamlakat janubida 8—10°. Iyul va avgustda tekisliklarda 16—18°, shimolida 20—22°, janubi-gʻarbda 23—24". Yillik yogʻinning eng ko'pi (1500-2000 mm) Alp, Vogez, Sevenn va Pirenei togʻlarining gʻarbiy qismiga toʻgʻri keladi.
Yirik daryolari: Luara, Rona, Sena, Garonna.Mamlakat sharqida Reyn daryosining
bir qismi oʻtgan. Fransiyada koʻl kam, Jeneva koʻlining koʻp qismi Shveysariya hududida
joylashgan. Tuprogʻi qoʻngʻir oʻrmon tuproqlari, shoʻrxok kulrang, chimli kulrang, qoʻngʻi
rendzin, kulrang hamda „terra rossa“ deb ataluvchi qizil tuproqlardan iborat. Oʻrmonlar
mamlakat hududining 20 % ni tashkil etadi. Shimolda keng bargli o'rmonlar (dub, qayin,
shumtol), Oʻrta dengiz sohilida dub va qaragʻay o'sadi.
8 – rasm. Barrage de Roseland to'g'oni


Hayvonot dunyosi: sutemizuvchilardan yovvoyi oʻrmon mushugi, tulki, boʻrsiq, bugʻu, kiyik, toʻngʻiz, olmaxon, quyon; togʻ tepalarida togʻ echkisi, olmaxon, alp sugʻuri, qora echki uchraydi. Qushlardan kaklik, bulduruq, loyxo'rak, yakantovuq, olaqargʻa, qorayaloq, chumchuq, kaptar, burgut,
janubda qizil gʻoz yashaydi. Daryolarda turli baliq
lar bor. Mamlakat hududining 10 % himoya ostiga olingan. Ular: milliy bogʻ (Ekren,
Sevenn va boshqalar), hududiy milliy bogʻ va kichik tabiiy qoʻriqxonalar. Koʻp
qoʻriqxonalar togʻlarda joylashgan (Alpdagi Vanuaz va Pelvu milliy bogʻlari, Pireneydagi
Neuvyel qoʻriqxonasi). Tabiiy sharoiti va resurslari. Italiyaning relyefi, asosan, tog‘lardan iborat.
Mamlakatning shimolida Alp tog‘lari joylashgan. Apennin yarimorolini shimoldan janubga tomon o‘rtacha balandlikdagi Apennin tog‘lari kesib o‘tgan (eng baland nuqtasi – Korno-Grande cho‘qqisi, 2 914 m). Alp va Apennin tog‘lari o‘rtasida Padan tekisligi joylashgan. Bu tekislikdab g‘arbdan sharqqa tomon Italiyadagi eng yirik daryo – Po daryosi oqib o‘tadi. Italiya seysmik va vulkanik jihatdan faol hududlardan biri. XXI asrning o‘zida 4 ta kuchli zilzila ro‘y bergan. Mamlakatda bir nechta harakatdagi vulqon, jumladan, Etna (Yevropadagi eng baland harakatdagi vulqon), Vezuviy va Stromboli (30-rasm) mavjud.
9 – rasm. Fontenbleo o'rmoni
Italiya hududida turli foydali qazilmalar (neft, tabiiy gaz, ko‘mir, marganes, kaliy va osh tuzi) konlari bor, ammo aksariyat mineral resurslarning qazib olish hajmi mamlakat iqtisodiyotining ehtiyojlarini qondira olmayapti. Italiyada, asosan, O‘rta dengiz tipidagi subtropik iqlim hukmronlik qiladi. Yozi issiq, qishi esa iliq, yog‘ingarchilik ko‘proq qish oylariga to‘g‘ri keladi. Alp tog‘lari Italiya hududini sovuq havo massalarining kirib kelishidan saqlaydi hamda dengizdan esadigan shamollarning yo‘lini to‘sib, yog‘inlarning tushishini kuchaytiradi.


10 – rasm.Vosges tog' tizmasi

II BOB FRANSIYA RESPUBLIKASI IQTISODIYOTI
2.1 Fransiya Respublikasining iqtisodiyoti,sanoati, qishloq xo’jaligi
Fransiya Respublikasi Yevropa va butun jahon bo‘yicha eng yi rik iqtisodiy salohiyatga ega bo‘lgan davlatlardan biri hisoblanadi. Fransiya «Katta yettilik» guruhiga mansub. Fransiya sanoati tarkibida mashinasozlik, kimyo va neft-kimyo, qora va rangli metallurgiya hamda oziq-ovqat sanoatlari yetakchi ahamiyatga
ega. Mamlakat avtomobil, kema, samolyot, dastgohlar, mineral o‘g‘itlar,
soda, polimerlar, parfyumeriya va kosmetika, vino, pishloq va boshqa
ko‘plab mahsulotlarni ishlab chiqarish va jahon bozoriga yetkazishda alohida ajralib turadi.
Fransiya elektr energetikasida AESlar birinchi darajali ahamiyatga ega.
Atom elektr stansiyalariga mamlakatda ishlab chiqarilayotgan elektr energiyasining salkam 80 % i to‘g‘ri keladi. Bu jihatdan Fransiya dunyoda
birinchi o‘rinda turadi. Fransiya juda rivojlangan davlat, yadroviy va kosmik davlatdir. Iqtisodiyotning umumiy hajmi bo'yicha mamlakat Evropa Ittifoqida (Germaniyadan keyin) ikkinchi o'rinni egallaydi va doimiy ravishda dunyoning birinchi o'ntaligidan joy oladi (2019 yilda Frantsiya jahonda iqtisodiy jihatdan rivojlangan 6-chi davlat sifatida tan olingan. AQSH, Xitoy, Yaponiya, Germaniya va Hindiston .
Biroq, Evrozonaga qo'shilgandan so'ng , mamlakatning asosiy iqtisodiy ko'rsatkichlari pasayish tendentsiyasini ko'rsatmoqda. Uning Yevro hududi iqtisodiyotiga qo‘shgan hissasi 2000-yildagi 17,0% dan 2019-yilda 13,4% gacha kamaydi, chunki yagona valyuta ittifoqi doirasida yanada uyushgan Germaniya iqtisodiyoti bilan raqobatlasha olmagan. Frantsiyadagi jiddiy muammo aholi sonining 2000-yillardagi o'sish sur'atlaridan bir necha baravar yuqori bo'lgan intensiv o'sishdir .
Iqtisodiyotda xizmat ko'rsatish sohasi ustunlik qiladi , unda iqtisodiy faol aholining 76,7 foizi, ikkilamchi sektor esa 20,5 foizini tashkil qiladi. Mamlakatning savdo balansi 2001 yildan beri doimiy ravishda salbiy bo'lganligi sababli, qimmat valyuta ( evro ) sharoitida Frantsiya iqtisodiyotining hozirgi o'sishining yagona omili arzon kreditlar bilan iste'mol talabini rag'batlantirishdir, buning natijasida mamlakatning tashqi qarzi. YaIMning deyarli 100% ga yetdi.Frantsiya iqtisodiy siyosatining an'anaviy xususiyati, ko'pincha uning zaifligi [8] deb ataladi, bu davlat sektorining katta (2016 yilda 57% gacha) ulushidir .
Quyidagi jadvalda 1980–2020 yillardagi asosiy iqtisodiy koʻrsatkichlar koʻrsatilgan (XVJ xodimlarining 2021–2026 yillardagi hisob-kitoblari bilan). 2% dan past inflyatsiya yashil rangda. 
3 - jadval