Mundarija: Kirish Alkoloid tarixi va kelib chiqishi Alkaloidlar haqida umumiy tushuncha

Teobromin (3,7-dimetil ksantin). Ubirinchi martaA.A.Voskresenskiy tomonidan topilgan. U kakao mevasida ko‘pmiqdorda bo‘ladi va sanoatda undan ajratib olinadi. Teobromin bir muncha miqdorda choyda ham bo‘ladi.

Teobromin
Teobromin faqat issiq suvda eriydigan qattiq modda bo‘lib, u kuchli siydik haydovchi ta’sirga ega, shuningdek, markaziy asab sistemasini qo‘zratuvchi omil hisoblanadi. Teobromin suvda juda kam erishi tufayli tibbiyotda, odatda, uning suvda yaxshi eriydigan qo‘sh tuzlari ishlatiladi. Ana shunday qo‘sh tuzlardan diuretin keng midyosda qo‘llanadi.
Kofein (1,3,7-trimetilksantin). Ukofeda va ayniqsa, choyda anchagina miqdorda bo‘ladi. U choy ishlab chidarish sanoatining chiqindilaridan olinadi. Kofein olishning sun’iy usullari ham mavjud. Kofein – kristall modda, u parchalanmay sublimatlanadi. Kofein suvda va xloroformda yaxshi eriydi.

Kofein
Kofein tibbiyotda, odatda, natriy benzoat va natriy salitsilatlar bilan hosil qilgan qo‘sh tuzlar holida ishlatiladi. Shuningdek, kofein yurak faoliyatini va siydik ajralishini kuchaytiradi. Kofein saqlaydigan choy, kofe va kakaoning keng iste’mol qilinishi ana shunga asoslangan.
10.5. Xinolin va izoxinolin guruhi alkaloidlari
Xinin. Xinin1820 – yilda xinna daraxtining po‘stlog‘idan olinganXinna daraxti po‘stlog‘idan hozirgacha yigirmaga ya’qin alkaloid ajratib olingan.
Xinin suvda oz, spirt va efirda yaxshi eriydigan, 117°C da suyuqlanadigan modda bo‘lib, qutblangan nur tekisligini chapga buradi, tuzlari achchiq ta’mga ega. Uning tuzilishi turli reaksiyalar va sintez orqali isbotlangan. Xinin molekulasi xinolin va xinoklidin yadrosidan tashkil topgan:
Xinin
Xinin tibbiyotda bezgak kasalligini davolashda ishlatilgan.
Izoxinolin strukturasi tutgan alkaloidlarga opiy tarkibida uchraydigan papaverin va morfinni misol qilib olish mumkin.
Papaverin. Papaverin opiy alkaloidlari qatoriga kiradi. Papaverin-oq kristall modda, suvda erimaydi, qaynoq etanol va xloroformda eriydi,147°C da suyuqlanadi.Papaverin spazmolitik ta’sirga ega.Tibbiyotda ogriq qoldiruvchi va qon tomirlarini kengaytiruvchi vosita sifatida ishlatilgan. Hozirgi vaqtda uning sintetik analoglaridan no-shpa va dibazol keng qo‘llanilmoqda.