Mundarija kirish. 3 Xom ashyo mahsulotlarining tavsifi Tayyor mahsulot tavsifi. 12 Jarayonning fizik kimyoviy asoslar Texnologik sxema bayoni 18 Texnologik hisob

9.Mehnat va atrof-muhitni muhofaza qilish

Korxonadagi mehnat muxofazasini boshqarish tizimining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:

• 
  ishlovchilarning mehnat xavfsizligiga o’qitish;
  
• 
  ishlab chiqarish jarayonlarining xavfsizligini yaminlash;
  
• 
  shu jarayonini sanitar -gigiyena ahvolini me’yorlashtirish;
  
• 
  ishlab chiqarish madaniyatini oshirish;
  

ishlab chiqarish va texnik xizmatchilar ishini nazorat qilishdan iborat. Ishlab chiqarishda mexnat muxofazasini to’g’ri tashkil qilish shu korxonada bo’lishi mumkin bo’lgan avariya xolatlari, turli darajada jarohatlanish va kasbiy kasaliklarning oldini olishda muhim ro’l oynaydi.
Nitroza gazlari absorbsiya kalonaning (K31) tarelkalaridan va separator qurilmalaridan o’tib bo’lib past haroratli selektiv tozalashga yo’naltiriladi (P40). Nitroza gazlar tarkibidagi azot oksidlarining qoldiq miqdori 0.1%(hajmiy) oshmasligi kerek. Past haroratli selektiv tozalashga berishdan oldin chiqindi gazlar 290-300c gacha qizdiriladi. Reaktor (R40) dan chiqayotgan tozalangan chiqindi gazlarni isitish blokiga (BIG-172F) (D-53) ga yo’naltiriladi. Bunda tabiiy gazning kuydirishidan hosil bo’lgan gazlar hisobiga konvektiv va radiant zonasida isitiladi. Bu yoqilg’I gazlar isitish blokidagi regeniratsiyon zonasida ishlatiladi. Radiant zonadan chiqayotgan 750-770c haroratdagi tozalangan chiqindi gazlar gaz trubinasiga KMA-2 ga yo’naltiriladi. Bu yerda 0.003-0.005MPa bosimgacha siqilib 770-420c haroratgacha tushiriladi. Bundan keyin tozalangan chiqindi gazlar qolgan issiqlik miqdori gazlarni isitish blokidagi reginiratsion zonasida ishlatiladi. Azot oksidlarining ishchi zonadan tarqalishini oldini olish uchun KMA-2 ustida mahaliy so’rish qurilmasi o’rnatilgan. Qozon utilizator ( I-14 ) tuzlarining suvdagi tarkibi doimiy ushlab turish uchun qozon suvning bir qismini uzluksiz puflovchi seperatorga beradi.

Suyuq ammiak tarkibidagi suv va yog’lar qizdirgich ( T2 ) da ajratiladi. T2 dan suyuq ammiak uzluksiz avtomatik ravishda kub qoldiq yeg’gichga ( E33 ) sochib beriladi. Ammiak bug’latilib qayta ishlatish maqsadida zavot ta’minotiga yo’naltiriladi. Kub qoldiqlari esa yeg’gich ( E30 ) to’planadi. Bunda yeg’gich to’lishi bilan kub qoldiqlari utilizatsiyaga yuboriladi.

Filtrlarda joylashgan ( F-11, F-4 va boshqalar) filtr elementlarini davriy ravishda almashtirib turiladi. Xususiyatini ( yaroqsizligini ) yo’qotgan filtrlar shaxar qattiq maishiy chiqindilar poligoniga tashlab yuboriladi.
Katalizatorlar davriy ravishda ishlatiladi. Kontakt apparatida ammiakni oksidlash uchun ishlatiladigan katalizatorlar (Pt) davriy ravishda almashtirib turiladi. Yaroqsiz katalizatorlar vaqtinchali maxsus konteynerlarda saqlanadi va keyinchalik utilizatorlarga yuboriladi. KMA-2 da ishlatilayotgan yog’lar mudatlarini to’liq o’tagach yangilanadi. Ishlatilgan yog’ regeneratsiyaga jo’natiladi.
Bu yerda bosim pasaytirish natijasida suvning bir qismi bug’ga aylanadi va diayratsion qurilmaga beriladi ( I-19 ). Qolgan suv esa sanoat konalizatsiyasiga chiqarib yuboriladi.
Ilmiy tehnikaviy jarayon ishlab chiqarish va xo’jalikni himoyalashtirish rivojlantiribgina qolmay , atrof-muhitni shunday atmosfera havosini saqlab qolish ham kerak . Bizning respublikamizda havo bosimini ifloslovchi moddalardan birini azot ishlab chiqarish korxonalari xisoblanadi . 1963-yilda olimlar ta’kidlab o’tganidek, azot zavodlari tashlamalaridagi azot oksidlari atmosfera havosining 200m³ zonasini ifloslaydi. Materiallarni analiz qilish natijasida azot oksidlari bilan ifloslangan havoning uzoq muddatli ta’siri natijasida (azot oksidlari) turli tish va milk kasallilari, nafas organlariga ta’sir etishi aniqlandi. Atmosfera havosining maksimal azot (II) oksidi REK 0,085mg\m³ ammiak 0,2 mg\m³, ammoniyli selitra 0,3 mg\m³ tashkil etadi.
Nitrat kislota ishlab chiqarish eski sxemada ko’p miqdorda ammiak, nitrat kislota , nitroza gazlari va boshqa moddalar yo’qotilishi ko’p bo’lgan . Qurilmalarni ta’mirga tayyorlashda yuvilgan suvlar tarkibida kislota aralashgan. Ko’p miqdordagi zararli moddalar suyultirilgan nitrat kislota ishlab chiqarishning chiqindi gazlarida mavjud kislota tutgan oqava suvlarni zararsizlantirish uchun uni ohak bilan neytrallanadi, tindiriladi va tindirgichdan o’tkazilib, suv havzalariga ishlatilgan suvlar bilan aralashtiriladi.
U chiqindi gazlarni ta’sirini kamaytirish uchun ishqoriy absorbsiya sistemalarini o’rnatish mumkin. Buning natijasida gazlardagi NO va NO₂ miqdorining 0,05 – 0,07 gacha kamaytiriladi. Shuningdek, chiqindi gazlar yaxshi sarflaydigan sililogen to’ldirilgan minoralardan o’tkazilib, so’ngra isitish natijasida ajralib, ularning toza holida jarayonga qaytarilishi mumkin.
AK – 72M sxemasi bo’yicha ishlab chiqarishdagi chiqindilar atrof – muhitga zararli ta’sir xavfini tug’dirmaydi. Qattiq holatdagi chiqindilar asosan katalizator qayta ishlash uchun ma’lum korxonalarga jo’natiladi. Ishlab chiqarishning gazsimon chiqindilari, suv bug’i va ammiak korxona ichida foydalanishga beriladi, chiqindi nitroza gazlarining konsentratsiyasini kamaytirish uchun esa katalik tozalash qurilmasi mavjud. Nitroza gazlarini sovutish va yuvish qurilmalari, absorbsiya, tayyor mahsulot ombori uzellari maxsus kislotaga chidamli g’ishtlardan tayyorlanadi.
Avariya portlash, yong’in va baxtsiz hodisalarni oldini olish uchun texnologik parametrlar belgilangan normadan ortib ketganda, butun agregat yoki uning ma’lum qismini to’xtatuvchi blokirovkalar bilan ta’minlangan. Blokirovkasiz agregatni eksplutatsiya qilish ta’qiqlanadi.

1. 
   Agregatni yoki uning ayrim qismlarini avtomatik to’xtish uchun avariya holatidagi to’xtatish tugmasini, shuningdek tabiiy gazni BNG172 va ammiakni kotekt qurilmalariga kelishini to’xtatuvchi tugmachalar bo’lib, ular N. B. P. da joylashgan.
   
2. 
   Qurilma trubaprovodlarda bosimni yo’qolishidan saqlovchi tugmalar bor.
   
3. 
   Deatorda bosimni saqlovchi H = 5500 mm li gidrozatvor o’rnatilgan.
   
4. 
   Ammoniyli xavfli konsentratsiyalarni hosil bo’lishini oldini olish uchun ammiak miqdori ortib ketganda signal beruvchi havoni avtomatik nazorat qilish qurilmasi va ventilyatsiya qurilmasini avtomatik ishga tushirish moslamasi mavjud.