Mundarija kirish 2

2022–2024 yillarda makroiqtisodiy ko‘rsatkichlarga ta’sir etuvchi ichki va tashqi omillar

Iqtisodiy o‘sishning prognozi pandemiya ta’siri natijasida vaksinasiya jarayonlari bilan bog‘liq mavhumliklardan xoli emas. 2022 yilda maqsadli ehtiyot choralari hamda vaksinalar va davolash usullaridan foydalanish imkoniyatlarini yaxshilash orqali virusni mahalliy darajada yuqtirishni past darajaga tushirishga qaramay, vaksinalar keng tarqalgunga qadar bo‘lgan salbiy shoklarning darajasi va davomiyligiga bog‘liq. Bular, o‘z navbatida, bir nechta noaniq omillarga bog‘liq, shu jumladan:

• 
  pandemiya va talab etilgan karantin choralarining davomiyligi;
  
• 
  pandemiya ta’sirida aholini ijtimoiy himoya qilish xarajatlarining yana oshishi va natijada xarajatlarni moliyalashtirish muammolari yuzaga kelishi;
  
• 
  aholini vaksinasiya qilishning davomiyligi;
  
• 
  ishdan bo‘shatilgan ishchilarning turli sektorlarda bandlikni ta’minlash imkoniyatlari, shuningdek mehnat bozoridagi bosim;
  
• 
  ish joyidagi xavfsizlikni kuchaytirishdagi o‘zgarishlarning ta’siri, masalan, gigiena talablari va smenalar orasidagi dezinfeksiya va tozalash ishlari, ishlab chiqarish liniyalarida xodimlarning ijtimoiy masofa saqlash bilan bog‘liq qo‘shimcha biznes xarajatlariga olib keladi;
  
• 
  global ta’minot zanjirini qayta tuzish bilan bog‘liq bo‘lgan o‘zgarishlar va bularning samaradorlikka salbiy ta’sir ko‘lami (ya’ni, logistika zanjiridagi uzilishlar, transchegaraviy talablar, sanitariya-epidemiologiya talablarining davomiyligi, qo‘shimcha kutilmagan xarajatlar va logistika tizimidagi boshqa salbiy bosimlar);
  
• 
  tashqi talab zaiflashgan hamda moliyaviy tanqislikdan kelib chiqadigan ikkilamchi chegaralararo ta’sirlar ko‘lami (masalan, daromadlarning keskin tushishi sababli qo‘shni mamlakatlararo savdo hajmlarining kamayishi);
  
• 
  qo‘shni davlatlardagi mavjud siyosiy ziddiyatlar natijasida chet el investorlarining ishonchi zaiflashishi natijasida xususiy investitsiyalar oqimining pasayishi;
  
• 
  transchegaraviy pul o‘tkazmalari hajmi tiklanish (bu, o‘z navbatida, ichki iste’molni rag‘batlantiradi va yalpi ichki mahsulotning (yakuniy iste’mol ulushi 70 foiz atrofida) o‘sishiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi;
  

• 
  O‘zbekistonning asosiy savdo hamkor davlatlarida emlanishni sekin kechishi natijasida iqtisodiy faollikning pasayishi, shuningdek energiya tashuvchi va boshqa xomashyo resurslari narxlarining pasayishi;
  
• 
  asosiy savdo hamkorlari milliy valyutalari kursi devalvatsiyasi O‘zbekiston milliy valyutasi, investitsiya muhiti, inflyatsiya darajasi va qayta moliyalashtirish stavkasiga salbiy ta’siri;
  
• 
  dunyoda vaksinasiya jarayonlarini sustlashishi natijasida jahon iqtisodiyoti sekinlashuvi va buning oqibatida tashqi savdo defitsitiga hamda bu, o‘z navbatida, to‘lov balansiga salbiy bosimlari;
  
• 
  pandemiya holatining bartaraf etilishi yoki davomiy bo‘lishi va iqtisodiyot tarmoqlarining qayta tiklanish muddatlari;
  
• 
  avia tashuvchilar va turizm sohasining pandemiyadan oldingi darajada tiklanish muddatlari;
  
• 
  asosiy savdo hamkorlarida iqtisodiy faollikni tiklash choralari ko‘rilishi.