Mundarija: i-bob. Xorijda oila va oilada bola tarbiyasiga munosabat

Afrika mamlakatlarida bolalar go'dakligidanoq o'z holiga tashlab qo'yilganligi uchun aksariyat holatlarda u o'ziga emak topish, himoyalanish, yuvinishni mustaqil o'rganadi. Afrikalik onalar bola tarbiyasida biror-bir qoidaga rioya qilishmaydi. Bola yoki o'z holiga tashlab qo'yiladi, yoki tunu kun onasi bilan birga bo'ladi. Onalar farzandlarini lattaga o'ralgan holda kechgacha orqalarida ko'tarib yurishadi. Agarda bola tunda ham ovqat so'rasa, u sog'lom hisoblanadi. Keniyada hattoki tunda bolani bir necha marotaba uyg'otishadi. Uzoq uxlash yaxshilik keltirmaydi, deb hisoblanadi. Kongo, Uganda singari mamlakatlarda ikki yoshli bolaning idish yuvayotgani, uch yoshida esa mustaqil ravishda egulik xarid qilayotganini ko'rish mumkin.
Bola tarbiyasi borasidagi qiziqarli faktlar

• 
  Avstriyada bola uchun boshqa mamlakatlarga nisbatan eng ko'p o'yinchoq sotib olinadi.
  
• 
  Angliyada agarda bola shamollasa, uning tana harorati oshib yo'talsa, u kasal hisoblanmaydi va maktabdagi darslarni qoldirishga ruxsat berilmaydi.
  
• 
  Belgiyada kichkintoylar uch yoshdan boshlab maktabga borishadi.
  
• 
  Evropada eng tarbiyasiz bolalar italiyaliklar hisoblanadi. Ular jamoat joylarida o'zlarini tutishni bilishmaydi.
  
• 
  Gonkongda bola uchun enaga yo`llanilmaydi. Bolalar chaqaloqligidanoq bog'chaga beriladi.
  
• 
  Braziliyada bola uchun eng oliy jazo – uni futbol o'ynashdan mahrum qilishdir.
  
• 
  Kubada hattoki 7-8 yoshdagi bolalar ham darsdan so'ng ishlashga majburdir.
  
• 
  Germaniyada 90 foiz oilalarda 8 yoshgacha bolaga televizor ko'rish ta'qiqlanadi, 8 yoshga kirganida esa unga faqatgina bolalar uchun mo'ljallangan ko'rsatuvlarni tomosha qilishga ruxsat beriladi.
  
• 
  Har bir davlatda bola tarbiyasiga yondashuv turli xil bo'lsa-da, ularning barchasini bir narsa – farzandga bo'lgan mehr-muhabbat birlashtirib turadi.
  

Oila va bolalar tarbiyasi, ularni to’g’ri tarbiyalash shartlari
Bolalarning murg'ak qalbiga hech bir narsa ibratdek kuchli ta'sir etmaydi va barcha
ibratlar ichida ota-ona ibratidan kuchliroq va mustahkamroq o'rin oladigan ibrat yo'q.
N.I.Novikov
Rivoyat qiladilarki, bir ona donishmand oldiga kelibdi va bolasining tarbiyasiga qachon kirishish kerakligi haqida surabdi. Donishmand bolaning necha yoshga kirganini so'rabdi. Besh yoshga to'lganini bilib onaga xitob qilibdi:
— Tezda uyga qayt!
Bola tarbiyasida eng kerak bo’lgan besh yilni sen boy berib qo'yibsan! Shunday, bola dastlabki yillarda tez va ko'p qabul qiladi va tarbiyaning asosiy qismini qabul qiladi. Tarbiya keyin ham davom etaveradi. "Lekin siz mevani keyin ko'ra boshlaysiz, — deydi bir donishmand — bu o'zingiz bir vaqtlar, bolangiz besh yoshigacha bergan tarbiyangiz gulining mevasidir" bu davrda bolaning olamni bilishi odamni bilishi orqali kechadi. Yaxshilik va yomonlik degan katta tushunchalar ota va onasining bir-biriga munosabati, ovozi, qarashi, harakati orqali borligiga singib boraveradi.
Donishmandlar kishi keyin umr bo'yi o'zi yashaydigan yaxshilik va yomonliklarning qariyb 90% ni aynan bolalikning ilk davrida olishini, besh yoshli bala bilan keksalik o'rtasi bir qadam ekanligini tan olishadi.
Bugungi bolakayning ertaga qanday inson bo'lishi ko'p jihatdan bolalik deb atalgan bu davrning qanday o'tgani, uning ongi va qalbiga atrof-muhitdan nimalarni olib kirganiga bog'liqdir. Bolaga munosabatda avvalo uning yosh darajasini inobatga olish kerak, uni yoshiga ko'ra taxminan quyidagicha taqsimlash mumkin: