Мундарижа Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида тушунча Бухгалтерия ҳисобининг субъектлари ва объектлари Бухгалтерия ҳисоби тамойиллари

Даромадлар – Харажатлар = Фойда/Зарар 
Дебиторлик 
Қарздорлик 
Кредиторлик 
Бизга қарз 
Биз қарзмиз 
Берилган бўнаклар 
Олинган бўнаклар 
Олинадиган счётлар 
Бизнинг корхонага бошқа 
шахсларнинг қарздорлиги 
Тўланадиган счётлар 
Бизнинг корхонанинг 
бошқа ташкилотлар 
олдидаги қарздорлиги 

---

БУХГАЛТЕРИЯ АСОСЛАРИ 
12 
БУХГАЛТЕРИЯ ҲИСОБИ АСОСЛАРИ 
Фойда — бу даромадларнинг харажатлардан ошиши, натижада капиталнинг 
кўпайиши (мулкдорлар бадалларидан ташқари). 
Зарар — харажатларнинг даромадлардан ошиши, бу корхона капитали камайишига 
олиб келади. 
Бухгалтерия ҳисоби тамойиллари 
“Бухгалтерия ҳисоби тўғрисидаги” Қонуннинг 7-моддасига мувофиқ бухгалтерия 
ҳисобининг асосий тамойиллари 8-схемада келтирилган: 
Бухгалтерия ҳисобининг асосий тамойиллари 
Бухгалтерия ҳисобини икки ёқлама 
ёзув усули билан юритиш; 
узлуксизлик; 
ишончлилик; 
Хўжалик операциялари, активлар ва 
пассивларни пулда баҳолаш; 
Олдиндан кўра олиш 
(эҳтиёткорлик); 
Ҳисобот даври даромад ва 
харажатларининг мувофиқлиги; 
Кўрсаткичлар 
таққосланувчанлиги; 
Мазмуннинг шаклдан устунлиги; 
ҳисоблаш; 
Молиявий ҳисоботнинг 
нейтраллиги; 
Актив ва мажбуриятларни 
ҳаққоний баҳолаш. 
8-схема. Бухгалтерия ҳисоби тамойиллари 
Иккиёқлама ёзув усули билан ҳисоб юритиш қоидаси хўжалик юритувчи субъект 
бухгалтерия операцияларини иккиёқлама ёзув тизими асосида рўйхатга олиши 
лозимлигини билдиради. Иккиёқлама ёзув тизими шундан иборатки, бир операция 
бўйича бир миқдор бухгалтерия ҳисобининг икки ҳисобварағида - бирининг 
дебетида ва иккинчисининг кредитида акс эттирилади. 
Узлуксизлик. хўжалик юритувчи субъект доимий ҳаракат қилишини ва узоқ муддат 
давомида ўз фаолиятини давом эттиришини, яъни хўжалик юритувчи субъектнинг 
ўзини тугатишига ёки ўз фаолияти соҳасини қисқартиришга эҳтиёжи йўқлигини 
билдиради. 
Актив ва пассивларнинг пулда баҳоланиши. Барча хўжалик операциялари, 
воқеалар, активлар ва пассивлар бир хил бирликда ўлчаниши - пул билан 
баҳоланиши лозим. 

---

БУХГАЛТЕРИЯ АСОСЛАРИ 
13 
БУХГАЛТЕРИЯ ҲИСОБИ АСОСЛАРИ 
Ишончлилик 
Ахборотда муҳим хато ёки ғаразлилик бўлмаса ва фойдаланувчилар унга 
таянишлари мумкин бўлса, ишончли ҳисобланади. 
Операциялар ёки воқеаларнинг ишончлилиги одатда дастлабки ҳисоб ҳужжатлари 
билан тасдиқланиши лозим.