Mundarij a I. I o‘quv materiallar (ma’ruza)

Tashish usuli va tashuvchini tanlash

• 
  Har bir ishlab chiqarish yoki savdo firmasi oldida mahsulotlarini o‘z kuchi bilan tashish yoki tashqi tashuvchi xizmatidan (ekspeditor) dan foydalanish masalasi turadi.
  
• 
  Bu masalani echishda “ha” deyish uchun tashishga talab muqim va etarli darajada bo‘lgandagina, tashishni o‘z avtomobillari orqali amalga oshirish mumkin, “yo‘q” deyish uchun tashishga talab kam, ularni amalga oshirish uchun quvvatlar etarli emas va boshqa tashish bilan bog‘liq omillarni hisobga olish zarur.
  
• 
  Ishlab chiqarish va savdo firmalari faoliyatlari samaradorligiga tashuvchini tanlash katta ta’sir ko‘rsatadi. Tashuvchini tanlash murakkab masala hisoblanadi.
  
• 
  Kuchli bozor raqobati sharoitida tashuvchilar tomonidan ko‘rsatiladigan xizmatlar farqlanish tomoniga kuzatilmoqda, ya’ni iste’molchilarga keng miqyosdagi har qanday sifatli xizmat ko‘rsatilmoqda. Erkin tanlash miqyosi kengayib, turli xildagi va bir-biridan farq qiluvchi iste’molchilar talabi to‘liq qondirilmoqda. SHu bilan bir vaqtda, xizmatlar nomenklaturasi shunday darajaga etishi mumkinki, iste’molchi chalkashishi, tanlash qiyin bo‘lib, ko‘p vaqt talab qilishi mumkin.
  
• 
  Bu masala, ayniqsa, yuklarni shaharlararo va xalqaro tashish bozorida ko‘zga tashlanishi mumkin. Tashuvchi yoki terminal ombori alohida faoliyat yuritishi ishni qiyinlashtirib, bunda faqat ekspeditorlargina bu xizmatlarni birlashtirib, iste’molchi talabini qondirishi mumkin.
  
• 
  Ishlab chiqarish va savdo firmalarining tashuvchini (ekspeditor) tanlashi va baholashi tanlov asosida oshirilishi mumkin.
  

YUk va yo‘lovchilarni tashishga bo‘lgan talabni har xil tranport vositalari yordamida amalga oshirish mumkin

• 
  Tashishga bo‘lgan talabni har xil transport turlari vositasida qondirish ko‘pgina omillarga bog‘liq bo‘lib, ularga quyidagilar:
  
• 
  tashilishi kerak bo‘lgan yukni o‘zlashtirish har bir tansport turining modiy-texnik bazasi xarakteri va rivojlanish darajasi bilan aniqlanadi;
  
• 
  transport vositalarining korxona va aholi punktlariga nisbatan joylashuvi;
  
• 
  tashish jarayonini tashkil etish, tashish muntazamligi, yuk va yo‘lovchilarni etkazish muddati.
  
• 
  Har bir transport turi o‘ziga xos tashish quvvati va boshqa xususiyatlarga ega.
  
•