Mundarij a I. I o‘quv materiallar (ma’ruza)

Transport agentlik shartnomasi

Transport agentlik shartnomasi yoki qabul qilinganidek, agentlik kelishuvi tashish faoliyatini amalga oshirishda yuridik hujjat hisoblanadi.

Tayinlangan agent orqali tashuvchi juda ko‘p sonli uchinchi ishlar bilan ishga doir munosabatlarni olib boradi. Bu ishlarga yuk va yo‘lovchilarnit ashish, jihozlarni ijaraga olish, ortish-tushirish ishlarini ta’minlash, sug‘urtalash, ta’minot va boshqa ishlar. Transport kompaniyasi ishining muvaffiqiyatli ishlashi muhimtijorat-huquqiy hujjat hisoblangan agentlik kelishuviga bog‘liq.

Agentlik kelishuvining muhim elementi agentning faoliyat yuritish hududini aniqlash hisoblanadi. Bu avtonom respublika, viloyat, tuman, o‘lka, shahar, port, temir yo‘l stansiyasi va boshqalar bo‘lishi mumkin.

Agentning majburiyati eng avvalo transport-ekspeditsion operatsiyalarni bajarish hisoblanadi, ya’ni:

• 
  Yuklarni tashishga jalb qilish, qabul qilish, topshirish, otish, tushirish;
  
• 
  Inkassatsiya va boshqa to‘lovlarni o‘tkazish;
  
• 
  Ish yuzasidan da’volarni hal qilish, shuningdek, bojhona hujjatlarini rasmiylashtirish, harajatlarni to‘lash, yo‘l varaqalariga imzolarni qo‘ydirish va bajarilgan ishlarni hisobga olib borish;
  
• 
  Yonilg‘i, texnik materiallar, zarurat bo‘lganda yashash joyi, ekipaj a’zolarini davolash va boshqalar bilan ta’minlash.
  

Agent turli da’vo, zarar, e’tiroz va notarial guvohlik ko‘rsatmalari va boshqa hujjatlarni tartibga solishga tayyor turishi kerak.

Agent faqat qisman o‘z ihtiyoricha ish yuritishi ham mumkin.

Agent ma’lum huquqlarga ega: mukofot, avanspuli, ish beruvchidan o‘z vaqtida kerakli ma’lumotni olishga haqli.

Agentlik firmasining daromadi uning uchta asosiy faoliyat turidan shakllanadi: agentlik, brokerlik operatsiyalari va tadbirkorlik.

Transport vositasiga agentlik xizmati ko‘rsatishda, kema kapitaniga haydovchiga, samolyot uchuvchisiga, provodnikka yordam berishda agentlik mukofoti to‘lanadi.

YUklarni tashishga tayyorlash, har bitimlarini tuzishga brokerlik komissiyasi tomonidan har summasining ma’lum bir foizida haq to‘lanadi.

Ekspeditorlar kabi agentlar ham tadbirkorlik faoliyati (ekspeditorlik, reklama, stividor operatsiyalari, konteynerlarni ta’mirlashi v.b.) uchun qo‘shimcha haq oladilar.