Mundareja Kirish Asosiy qisim

Har bir ferment molekulasi bir nechta allosterik markazlarga ega bo`lishi mumkin. Allosterik markaz bilan bog`lanuvchi moddalar allosterik effekrorlar deb ataladi. Effektorlarni allosterik markazga birikishi ferment molekulasining uchlamchi, ba’zan to`rtlamchi strukturasini va unga muvofiq faol markaz konfigurasiyasini o`zgartirib, enzimatik faollikni kuchayishi yoki pasayishiga olib keladi. Shunga mos ravishda allosterik effektorlar ijobiy (aktivatorlar) yoki salbiy (ingibitorlar) deb ataladi. Gormonlar va ularning unumlari, turli xil metabolitlar (modda almashinuvining mahsulotlari), mediatorlar va boshqalar allosterik effektorlar bo`lishi mumkin.

Har bir ferment molekulasi bir nechta allosterik markazlarga ega bo`lishi mumkin. Allosterik markaz bilan bog`lanuvchi moddalar allosterik effekrorlar deb ataladi. Effektorlarni allosterik markazga birikishi ferment molekulasining uchlamchi, ba’zan to`rtlamchi strukturasini va unga muvofiq faol markaz konfigurasiyasini o`zgartirib, enzimatik faollikni kuchayishi yoki pasayishiga olib keladi. Shunga mos ravishda allosterik effektorlar ijobiy (aktivatorlar) yoki salbiy (ingibitorlar) deb ataladi. Gormonlar va ularning unumlari, turli xil metabolitlar (modda almashinuvining mahsulotlari), mediatorlar va boshqalar allosterik effektorlar bo`lishi mumkin.

Allosterik fermentlar odatda oligomer tuzilishida strukturasida bir-biridan ma’lum masofada joylashgan bir nechta faol markaz va bir nechta allosterik boshqaruvchi markazlari borligi aniqlangan.

Substrat molekulasi bilan ferment faol markazi o`rtasidadagi bog` yetarli darajada kuchsiz bo`lishi kerak. Chunki reaktsiya tugaganidan so`ng hosil bo`lgan mahsulot faol markazdan osonlik bilan ajralishi kerak.

Faol markazdagi substrat molekulalari vodorod bog`lari yoki ion guruhlarining o`zaro ta’siri natijasida ushlab turliadi.

Hosil bo`lgan mahsulotlar shakli jihatidan faol markazga mos kelmaydi. Shu sababli ular faol markazdan ajraladilar, faol markaz esa boshqa substrat molekulalarini qabul qilishga tayyor bo`ladi.

Substrat

va ferment

faol markazining

o`zaro ta'siri

Xulosa

Tirik organizmning hayot faoliyati kimyoviy jarayonlarga asoslanadi. Bu reaksiyalar deyarli barchasi tabiiy katalizatorlar – fermentlar ishtirokida boradi. Ya’ni bu moddalar organizmning metabolik jarayonlarini boshqaradi.

Har bir ferment molekulasi bir nechta allosterik markazlarga ega bo`lishi mumkin. Allosterik markaz bilan bog`lanuvchi moddalar allosterik effekrorlar deb ataladi. Effektorlarni allosterik markazga birikishi ferment molekulasining uchlamchi, ba’zan to`rtlamchi strukturasini va unga muvofiq faol markaz konfigurasiyasini o`zgartirib, enzimatik faollikni kuchayishi yoki pasayishiga olib keladi. Shunga mos ravishda allosterik effektorlar ijobiy (aktivatorlar) yoki salbiy (ingibitorlar) deb ataladi. Gormonlar va ularning unumlari, turli xil metabolitlar (modda almashinuvining mahsulotlari), mediatorlar va boshqalar allosterik effektorlar bo`lishi mumkin.

Foydalanilgan adabiyotlar

1. N.T. Оlimxojayeva, Z.A. Ikramova, A.M. Azimov. Bioorganik kimyo. –T.: «Fan va texnologiya», 2014, 368 bet

2. A.G. Mahsumov, A.J. Jo‘rayev «Bioorganik kimyo» Toshkent, «O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi» 2007-y – 305–327 bet.
Internet saytlar:

http://orgchem.ru/

http://www.chem.msu.su/rus/elibrary/

https://www.top-technologies.ru/

http://www.hemi.nsu.ru/

http://www.orgsyn.org/