Mumtoz tarixiy poetika

Ma’ruza mashg‘ulotlari:

1-jadval

№	Ma’ruzalar mavzulari	Dars soatlarining hajmi
2 – semestr
1	Adabiyotshunoslikka oid fanlar tizimida tarixiy poetikaning mohiyati va o‘rni	2
2	Sinkretizm davri poetikasi	2
3	Sinkretizm davrida syujet. Syujetlar poetikasi	2
4	Syujetlarni o‘rganishga oid muhim nazariyalar	2
5	Badiiy modallik poetikasi	2
6	Mif poetikasi	2
7	Ramziy obrazlar va mif munosabati	2
8	Tarixiy poetikada mifologiya va yozma adabiyot.	2
9	Qadimgi Sharq adabiyoti poetikasi masalalari	2
10	Janrlar poetikasi	2
11	Ilk arab adabiyoti janrlari poetikasi	2
12	Mumtoz adabiyotshunoslikda tarixiy poetikaning joriylanishi	2
13	Tarixiy manbalar va adabiy janrlar munosabatlari. Hikoyatlar poetikasi	2
14	Badiiy til va uslub muammolari	4
15	Mumtoz she’r tuzulishi va uning metrik asoslari	2
16	Badiiy san’atlar talqini	4
17	Qofiya haqidagi manbalar	4
18	Badiiy so’z tabiati	4
	Jami	44

Ma’ruza mashg‘ulotlari mul’timedia qurilmalari bilan jihozlangan auditoriyada akadem guruhlar uchun o‘tiladi.

2. 
   Amaliy mashg‘ulotlar
   

2-jadval

№	Amaliy mashg‘ulotlar mavzulari	Dars soatlarining hajmi
1-semestr
1.	Qadimgi turkiy yodgorliklarning formal-poetik xususiyatlarini o‘rganish.	2
2	Moniylik mifologiyasida ramziy obrazlar talqini. Moniylik oqimidagi adabiyotda doimiy kulьtlarni o‘rganish	2
3	Buddaviylik oqimidagi adabiyotlarning matniy xususiyatlarini o‘rganish.	2
4	Beruniyning “O‘tmish xalqlardan qolgan yodgorliklar” va “Mineralogiya” asarlaridagi rivoyat. afsona va hikoyatlar tahlili.	4
5	Tarixiy obrazlar va ularning taraqqiyoti (Jome’ ut-tavorix” va “To‘rt ulus tarizi”dagi O‘g‘uz xoqon shaxsi va “O‘g‘uznoma” dostonining qiyosiy tahlili) ni o‘rganish.	4
6	“Yusuf va Zulayxo” dostoni hamda diniy manbalardagi Yusuf siymosini qiyosiy o‘rganish.	4
7	Qutbning “Xusrav va Shirin” dostoni asosida badiiy tasvir vositalari poetikasini o‘rganish (Munozarali dars metodidan foydalaniladi).	4
8	Agiografik asarlardagi badiiy tasvir vositalari poetikasini o‘rganish.	4
9	O‘rta Osiyoda X-XII asrlarda arab adabiyotshunosligi masalari.	4
10	O‘rta Osiyoda fors adabiyotshunosligi masalalari.	4
11	O‘zbek adabiyotshunosligida tarixiy poetika masalalarining o‘rganilishi.	4
12	O‘zbek folklorshunosligida tarixiy poetika masalalarining o‘rganilishi.	4
13	Turkiy xalqlar sehrli ertaklari poetikasi masalalari.	4
Jami		46

Amaliy mashg‘ulotlar multimedia qurulmalari bilan jihozlangan auditoriyada bir akadem. guruhga bir o‘qituvchi tomonidan o‘tkazilishi lozim. Mashg‘ulotlar faol va interfaol usullar yordamida o‘tilishi, mavzuga mos ravishda munosib pedagogik va axborot texnologiyalar qo‘llanilishi maqsadga muvofiq.

3. Mustaqil ta’lim
3-jadval

N	Mustaqil ta’lim mavzulari	Dars soatlarining hajmi
1-semestr
1	“Mifы narodov mira” 1 va 2 jildlaridan “Avesto”dagi mifologik obrazlar va turkiy mifologiyaga oid maqolalarni sharhlash.	4
2	Beruniyning “O‘tmish xalqlardan qolgan yodgorliklar” kitobidan islomdan oldingi diniy oqimlarga oid qismini o‘rganish va konspektlashtirish.	4
3	I.V.Steblevaning “Razvitie tyurkskix poeticheskix form v X1 veke” (M.: 1971) kitobini o‘rganish	4
4	I.V.Steblevaning “Ritm i smыsl v klassicheskoy tyurkoyazыchnoy poezii” (M.:1993) kitobini o‘rganish va konspektlashtirish.	4
5	Devonu lug‘atit-turk” bo‘yicha yaratilgan tadqiqotlarning bibliografiyasini tuzish va muhim tadqiqotlarga annotatsiya yozish.	4
6	“Jome’ ut-tavorix”dan O‘ktoyxonga oid hikoyatlarni o‘rganish va tasnif qilish.	6
7	“Qutadg‘u bilig” bo‘yicha yaratilgan tadqiqotlarning bibliografiyasini tuzish va muhim tadqiqotlarga annotatsiya yozish.	8
8	Mumtoz adabiyot bo‘yicha himoya qilingan nomzodlik dissertatsiyalari avtoreferatlari bilan tanishish va ularga taqriz yozish.	4
9	Tarixiy poetikaga oid dissertatsiyalar avtoreferatlariga taqriz yozish.	3
10	Folklor poetikasiga oid avtoreferatlarga taqriz yozish.	6
	Jami:	40 soat

Mustaqil o‘zlashtiriladigan mavzular bo‘yicha talabalar tomonidan referatlar taqdimot qilish tavsiya etiladi. tayyorlash va uni
Fan bo‘yicha kurs ishi. Kurs ishi fan mavzulariga taalluqli masalalar yuzasidan talabalarga yakka tartibda tegishli topshiriq shaklida beriladi. Kurs ishining hajmi, rasmiylashtirish shakli, baholash mezonlari ishchi fan dasturida va tegishli kafedra tomonidan belgilanadi. Kurs ishini bajarish talabalarda fanga oid bilim, ko‘nikma va malakalarni shakllantirishga xizmat qilishi kerak.
Kurs ishi uchun mavzular:

1. 
   O‘rxun-Enisey yodgorliklari poetikasi.
   
2. 
   “Qutadg‘u bilig” poetikasi.
   
3. 
   “Go‘ro‘g‘li” dostonlari poetikasi.
   
4. 
   “Qisasi Rabg‘uziy” hikoyatlari poetikasi.
   
5. 
   Beruniy asarlarida poetikaga oid qarashlar.
   
6. 
   “O‘g‘uznoma” turkumidagi dostonlar poetikasi.
   
7. 
   Xalq qo‘shiqlari poetikasi.
   
8. 
   Ilk yozma adabiyotda janrlar poetikasi.
   
9. 
   Gegelning estetik sistemasi.
   
10. 
    Rus adabiyotshunosligida sotsial tanqid (Belinskiy).
    
11. 
    Adabiyotshunoslikdagi akademik maktablarning vakillari.
    
12. 
    XX asr boshlari adabiyotshunosligida ilmiy tizimning shakllanishi.
    
13. 
    Modernizm va uning ko‘rinishlari.
    
14. 
    Postmodernizm davri adabiyotshunosligi.
    

5. Fan bo‘yicha talabalar bilimini baholash va nazorat qilish mezonlari
4-jadval
Bilimlarni baholash usullari, mezonlari va tartibi:

Baholash usullari	Og‘zaki so‘rov, taqdimotlar, yozma topshiriqlar
Fan bo‘yicha talabalar bilimini nazorat qilish va baholash	Nazorat shakllari (ilovada) Baholash turlari fan xususiyatidan kelib chiqqan holda so‘rovlar, og‘zaki savol-javob, yozma ish, taqdimotlar ko‘rinishida o‘tkazilishi mumkin

Fan bo‘yicha talabalar bilimini baholash mezoni

Ball	Talabaning bilim darajasi
5 baho	-talaba mashg‘ulotlarda juda faol, fanning nazariy asoslarini yaxshi biladi, xulosa va qarorlar qabul qila oladi, ijodiy fikrlaydi, bilimlarini amaliyotga qo‘llay oladi; -talaba ijodiy fikrlaydi, adabiy-badiiy asarlarni tahlil qila oladi, o‘quv materialini mohiyatini tushunadi; -talaba taqdim etilgan o‘quv masalalarini yechish yo‘llarini izlaydi, manbalar bilan ishlaydi va aytib bera oladi hamda tasavvurga ega bo‘ladi;
4 baho	-talaba o‘rganilayotgan hodisalar aloqadorligini bilish hamda asarni tavsiflay olish ko‘nikmasiga ega bo‘lishi bilan birgalikda, qo‘yilgan masalalarni o‘rganilayotgan nazariy bilimlari asosida amaliyot bilan bog‘lay oladi va mustaqil mushohada qila oladi; -bilim va ko‘nikmalar mazmunini tatbiq qila olish mahorati, bir ishdagi masalalarni yecha olish, yozib olish va eslab qolish faoliyatini amalga oshiradi, bilimlarni amaliyotga qo‘llay oladi; -talaba mashg`ulotlarga tayyorlangan, adabiyotga oid materiallarni biladi, mohiyatini tushunadi va tasavvurga ega;
3 baho	-talabaning eshitganlari, ularga berilgan namunalar, taqdim etilgan topshiriq va ko‘rsatmalar asosida topshiriqlarni bajara oladi, mohiyatini tushunadi; -talaba qator belgilar asosida ma’lum janrni farqlash bilan birgalikda unga ta’rif bera oladi va o‘quv materialni tushuntirib bera oladi va tasavvurga ega;
2 baho	-talabaning eshitganlari, ularga berilgan namunalar, taqdim etilgan algoritm va ko‘rsatmalar asosida topshiriqlarni bajara oladi, mohiyatini tushunadi; -talaba qator belgilar asosida ma’lum obyektni farqlash bilan birgalikda o‘quv materialini tushuntirib bera oladi va tasavvurga ega;

1. 
   Nazoratlarni amalga oshirish tartibi:
   

Joriy nazorat: amaliy topshiriqlar savol-javob asosida yozma shaklda o‘tkaziladi.
Oraliq nazorat: o‘tilgan mavzular bo‘yicha yozma shaklda o‘tkaziladi.
Yakuniy nazorat: Fan bo‘yicha semestr davomida o‘tilgan mavzular bo‘yicha variant asosida yozma shaklida o‘tkaziladi.
3. Talabalarning fan bo‘yicha o‘zlashtirish ko‘rsatkichini nazorat qilishda quyidagilarga amal qilinadi:
A’lo (5) baho olish uchun talaba nazariy jihatdan chuqur bilimga ega bo‘lishi, qo‘yilgan nazariy muammoga ijodiy yondoshib, uning mohiyatini tushunib, mustaqil ravishda mushohada yurita olishi, uni hal etish usullarini puxta bilishi va uni amaliyotda qo‘llay olishi shart.
Yaxshi (4) baho olish uchun uchun talaba nazariy jihatdan chuqur bilimga ega bo‘lishi, qo‘yilgan nazariy muammo mohiyatini tushunishi, tahlil usullarini bilishi va uni amaliyotda qo‘llay olishi shart.
Qoniqarli (3) baho olish uchun uchun talaba qo‘yilgan nazariy muammoning mohiyatini tushunishi, tahlil usullarini bilishi shart.
Qoniqarsiz (2) baho talabaga fan bo‘yicha aniq tasavvurga ega bo‘lmasligi va fanni o‘zlashtirmaganligi uchun qo‘yiladi.

6. 
   Asosiy va qo‘shimcha o‘quv adabiyotlar hamda axborot manbalari
   

Asosiy adabiyotlar

1. 
   Шарқ мумтоз поэтикаси манбалари Ҳ.Болтабоев талқинида. – Тошкент: Ўзбекистон Миллий энциклопедияси давлат илмий нашриёти, 2008.
   
2. 
   Ўзбек мумтоз адабиёти намуналари. 1-2 жилд. - Тошкент: Фан, 2005, 2007.
   
3. 
   Стеблева И.В. Ритм и смысл в тюркоязычной классической поэзии. Москва, “Восточная литература”, 1993.
   

Qo‘shimcha adabiyotlar

4. 
   Ш. Мирзиёев. Эркин ва фаровон демократик Ўзбекистон давлатини биргаликда барпо этамиз. Т.: Ўзбекистон, 2016.
   
5. 
   Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйича Ҳаракатлар стратегияси” тўғрисидаги Фармони (Халқ сўзи 2017 йил, 8 феврал).
   
6. 
   Ўзбекистон Республикаси Президентининг қарори “Олий таълим тизимини янада ривожлантириш чора-тадбирлари” тўғрисида (Халқ сўзи 2017 йил, 21 апрель).
   
7. 
   Веселовский А.Н. Историческая поэтика. – Москва: Высшая школа, 1989. - с.
   
8. 
   Бройтман С.Н. Историческая поэтика. – Москва, 2001; Теория литератерауры: в другах томах. Т.2: Историческая поэтика . Под ред. Н.Д. Тамарченко.- Москва: АСАDEMIA, 2004.-368 С.
   
9. 
   Стеблева И.В. Жизнь и литература доисламских тюрков. Москва, “Восточная литература”, 2007.
   
10. 
    Историческая поэтика. Литературные эпохи и типы художественного сознания. – Москва: 1994.
    
11. 
    Семантика образа в литературах Востока. – Москва, “Восточная литература”, 1998.
    
12. 
    Теория жанров литератур Востока. – Москва, “Восточная литература”, 1985.
    
13. 
    Холмўминов Ж., Ҳазратқулов Ж. Форсий адабиётнинг жаҳон адабиётидаги ўрни. Тошкент. “YANGI NAŞR”: 2012.
    
14. 
    Болтабоев Ҳ. Мумтоз сўз қадри. – Т.: Адолат, 2004.
    
15. 
    Историческая поэтика. Итоги и перспективы изучения. – Москва, 1986.
    
16. 
    Раҳмонов Н, Ўзбек адабиётини даврлаштириш масалалари. Т.: MUMTOZ SO’Z .2016
    

Internet saytlari
22.http://www.kutubxona.uz
23.http://www.literature.uz
24.http://www.ziyonet.uz
25.http://www.alishernavoiy.uz