Мужизакор бола

НЕГА БОЛАМ СОҚОВ?

Бу савол ҳамма учун қизиқарли бўлса керак. Агар уйда ота қаттиққўл бўлиб, ҳеч кимнинг гапиришга ҳаққи бўл-маса, ўз фикрларини эркин баён эта олмаса, ўз ҳаққини талаб қила олмаса, боланинг гапини оилада ҳеч ким назар-писанд қилмаса, гапиришга қўрқса ёки гапиришга қўйма-салар, овозингни ўчир, деб дўқ урсалар бундай сулолада фарзанд соқов бўлиб туғилиши мумкин. Ҳар бир инсоннинг ҳақ-ҳуқуқи тенгдир. Бу кониституциямизда ҳам кўрсатиб ўтилган. Ҳар бир инсон, ирқидан, келиб чиқишидан, ёшидан қатъий назар ўз фикрини айта олиш ҳуқуқига эгадир. Оила даврасида ота ҳам, она ҳам, фарзандлар ҳам ўзаро бир-бирларини тушуниб, бир-бирларининг фикрла-рини эшитиб, мулоҳаза билан иш юритсалар мақсадга мувофиқ бўлади. Бизда, асосан, оилани эркаклар бош-қаради. Лекин оилавий масалаларда аёлнинг ҳам фикрини эшитган маъқул. Масалан, эркак ошхона девори учун қайсидир рангдаги гулқоғоз ёпиштиришни истаяпти. Бу соҳада аёлнинг ҳам фикрини эшитиш учун ундан сурайди:

- Ошхона девори учун қандай рангли гулқоғоз танласак экан, азизам.
- Менга яшил рангли гулқоғозлар ёқади. Менимча, шу рангни танлаганимиз маъқул.
- Бир дўстимникида кўрган эдим. Сиёҳрангли гулқоғоз ёпиштирган экан, жуда ажойиб чиқибди. Сенга ҳам маъқул келар эди. Нима дейсан?
- Майли, сизнингча бўлақолсин.
Аёл ҳам хурсанд, эр ҳам. Унинг фикри ҳам сўралди. Эрнинг ҳам айтгани бўлди. Худди шундай, болаларнинг ҳам ўз фикри, дунёқараши бор. Улар билан ҳам ҳисоб-лашинг барча соҳада. Ўз фикрингизни мажбурлаб суқманг. Айниқса, 4-5 ёшли болаларнинг саволи кўп бўлади: «Нега ундай? Нега бундай?» Биз нима деймиз: «Ўчир овозингни, жим ўтир, оғзингни юм». Шундай танбеҳларни эшитаверган бола мустақил фикрлай олмайдиган ва ўз фикрини баён эта олмайдиган бўлиб қолади. У қанчалик фикрини айтишга қўрқса, гапира олмаса, қарабсизки, шу сулолада фарзанд соқов туғилади. Болага эрк беринг. Гапирсин, саволларига эринмай жавоб беринг. Ахир у ҳаётга қизиқяпти. Дунёни ўрганишни истаяпти. Унинг учун барча нарса қизиқ.
БОЛАНГИЗ РАНГЛАРНИ