Muhokama qilinib o‘quv jarayoniga foydalanish uchun tavsiya qilingan

Ishlab  chiqarish  omillari.  Ma‘lumki,  ishlab  chiqarish  omil-lari  ishlab  chiqarish  fondlari, 
ishchi  kuchi,  axborotdan  iborat.  Ishlab  chiqarish  fondlari  о‗z  navbatida  asosiy  va  aylanma  ishlab 
chiqarish fondlariga bо‗linadi. 
Asosiy  ishlab  chiqarish  fondlari  (mehnat  qurollari)  insho-otlar,  uzatuvchi  moslamalar, 
quvvatli  mashina  va  jihozlar,  ishchi  mashina  va  jihozlar,  о‗lchov  uskunalari,  laborato riya 
jihozlari,  hisoblash  texnikasi,  transport  vositalari,  ishlab  chiqarish  inventarlari  va  boshqa  asbob -
uskunalardan iborat. Asosiy ishlab chiqarish fondlariga sex zavod va laboratoriya binolari kiradi. 
Korxona  hududi  atrofidagi  devorlar,  kо‗priklar,  neft  quduqlari,  kо‗mir  koni  qatlamlari  va  shunga 
о‗xshash  boshqa  qurilmalar  inshoot  jumlasiga  kiradi.  Uzatuvchi  moslamalarga  quvvatli  kabellar,  elektr 
uzatkich  liniyalari,  turli  xildagi  uzatkich  quvurlari,  neft  va  gaz  uzatkich  quvurlari  kiradi.  Quvvatli 
mashinalarga turli xildagi dvigatellar, turbinalar, bug‗ qozonlari va boshqalar kiradi. Asosiy ishlab chiqarish 
fondlarining  muhim  elementi  bо‗lib  ishchi  mashi-nalar  va  uskunalar  hisoblanadi.  Ularga  yordamchi 
sexlarning  barcha  texnologik  moslamalari,  mashina  va  uskunalari  kiradi.  Asosiy  fondlarning  bu  qismi 
shartli  ravishda  aktiv  qismi  deb  hisoblanadi,  chunki  shu  mashina  va  uskunalarda  mahsulotlarning  asosiy 
qismi  tayyorlanadi.  Transport  vositalari  tarkibiga  avtomobil,  temir  yо‗l,  havo  yо‗llari  va  boshqa 
transportlarning barcha turlari kiradi. 
Aylanma  ishlab  chiqarish  fondlarini  (mehnat  predmetlari)  xom  ashyo,  asosiy  va  yordamchi 
materiallar,  yonilg‗i  va  energetik  resurslar,  idish  va  idish  moslamalar,  chidamsiz  va  qisqa  muddatda 
ishlatiladigan  asboblar  va  ishlab  chiqarish  moslamalari,  ta‘mir-lash  uchun  kerak  bо‗lgan  ehtiyot  va 
butlash  qismlari  tashkil  qiladi.  Sotib  olinadigan  butlash  moslamalar,  yarim  tayyor  mahsulotlar, 
tugallanmagan ishlab chiqarish, о‗zi tayyorlagan yarim tayyor mahsu-lot, kelajakdaagi xarajatlar ham 
aylanma ishlab chiqarish fond-larini tashkil qiladi. 
Qayta ishlov berilmagan sanoat mahsulotlari  (ruda,  neft,  k о‗mir,  gaz va boshqalar),  qishloq 
xо‗jalik  mahsulotlari  (paxta,  jun,  teri  va  boshqalar)  xom  ashyoni  tashkil  qiladi.  Materiallar  esa 
ma‘lum  qayta  ishlash  jarayonidan  о‗tib  tayyor  mahsulot  ishlab  chiqarishga  mо‗ljallangan  mehnat 
mahsulotidir.  Asosiy  material-lar  bо‗lajak  tayyor  mahsulot  (temir,  yog‗och,  mato)ning  asosini 
tashkil  qiladi,  yordamchi  materiallar  (bо‗yoq,  tugma  va  boshqalar)  asosiy  materiallar  uchun 
ishlatiladi yoki (moylash moylari) ishlab chiqarish jarayoniga  yordamlashadi. Asbob-uskunalar narxi 
va ishlatish muddatiga qarab aylanma fondlarga kiritiladi. Asbob-uskunalarning xizmat muddati bir 
yildan oz bо‗lsa, u aylanma fondlarga taalluqlidir. Yarim tayyor mahsulotlar sotib olingan yoki о‗zida 
tayyorlangan turlariga bо‗linadi. Yarim tayyor mahsulot-lar iste‘molga tayyor bо‗lmagan bо‗lib, uni 
boshqa  sex  firma  yoki  korxonada  tayyor  holatiga  keltirish  lozim.  Tugallanmagan  ishlab  chiqarish 
tugallanmagan  mahsulot  bо‗lib,  yarim  tayyor  mahsulotdan  farqli  ravishda  о‗z  ishchi  joyida  turadi. 
Uni  meyoridagi  ishlov  berish  uchun  korxonaning  boshqa  bо‗linmasiga  berilmay,  shu  sexning 
о‗zida qiyomiga yetkaziladi. 
Kelajakdagi  xarajatlarga  alohida  tо‗xtalmoq  lozim.  Bu  xara-jatlar  yangi  mahsulotlarni 
tayyorlashdagi xarajatlar bо‗lib, keyinchalik ishlab chiqarish xarajatlari jumlasiga  kiritiladi. 
Ishchi  kuchini  tadbirkor  e‘lon,  mehnat  birjasi,  ishga  joylash  agentligi,  tanish-bilishlar  orqali 
topadi.  Ishga  olishda  nomzodning  ma‘lumoti,  mutaxassisligi,  ish  tajribasi,  shaxsiy  xususiyatlari 
hisobga olinadi. 
Undan  keyin  tadbirkor  moddiy,  moliyaviy,  mehnat  resurslari,  tayyorlanadigan  mahsulotlarni 
sotish bozori haqida axborot tо‗playdi.