Muhokama qilinib o‘quv jarayoniga foydalanish uchun tavsiya qilingan

Davlat  korxonalari  –  bu  davlat  mulki  bо‗lgan  va  uning  nazorati  ostida  ishlovchi  korxonalar 
bо‗lib,  ular  ishlab  chiqarishdagi  davlat  sektorini  tashkil  etadi,  eng  muhim  va  mas‘uliyatli  vazifalar 
(mudofaa, aloqa, energetika, transport va boshqalar)ni bajaradi. 
Qо‗shma (aralash) korxonalar xususiy, davlat va jamoa mulkining aralash mablag‗lariga tayanadi. 
Aralash  firmalar  milliy  va  xorijiy  kapitalga  tayangan  hissadorlik  qoidasiga  binoan  tashkil  topadi, 
foydasi shunga qarab taqsimlanadi. 
Qо‗shma korxona tuzishga hamkorlarni nima majbur qiladi? AQSH olimlari quyidagi omillarni 
keltiradilar: 
-  kapital  xarajatlar  hajmining  qisqarib  ketishi  va  ya ngi  quvvatlarni  barpo  etishdagi 
xavotirlik; 
- aniq geografik bozorga о‗tish; 
- yangi faoliyat sohasiga о‗tish; 
- ishlab chiqarish sohasining bazasi yoki xom ashyo manbaini qо‗lga kiritish;  
- ishlayotgan ishlab chiqarish liniyalarining kengayganligi; 
tovar yoki xizmatlarni sotishning yangi tarmoqlari paydo bо‗lganligi; 
- mavjud marketingning samaradorligi oshganligi;  
takrorlanib turuvchi yoki mavsumiy beqarorlikni  bartaraf etish imkoniyati; 
-  qо‗shma  korxonadagi  hamkorlar  yordamida  ishlab  chiqarish  xarajat-larini  kamaytirish 
imkoniyati. 
Qо‗shma  korxonalar  о‗zaro  manfaatdorlik  negizida,  hukumatlararo  shartnomalar  asosida 
tashkil  qilinib,  ilmiy-ishlab  chiqarish,  ilmiy-texnik  va  boshqa  vazifalarni  yechishga  qaratilgan. 
Ular sanoat, qishloq xо‗jaligi, qurilish, transport, savdo, fan va xalq xо‗jaligining boshqa sohalarida 
tarkib topishi mumkin. 
Qо‗shma korxonalar, asosan, chet el texnikasi va texnologiyasi asosida barpo etilib, maxalliy 
xom  ashyo  va  ish  kuchi  hisobiga  ishlaydi.  Korxona  о‗zining  mustaqil  balansiga  ega  bо‗ladi  va 
xо‗jalik  hisobi  asosida  faoliyat  yuritadi.  Respublikamizda  AQSH,  Italiya,  Turkiya,  Fransiya, 
Germaniya,  Angliya,  Koreya,  Yaponiya  kabi  qator  davlatlar  kompaniyalari  bilan  hamkorlikda 
qо‗shma korxonalar qurilib, ishga tushirilgan. 
Konsern  –  bu  ishlab  chiqarish  diversifikatsiyasi,  ya‘ni  korxonalarning  faoliyat  sohalari  va 
ishlab  chiqaradigan  mahsulotlari  turining  kengayishi,  yangilanib  turishi  asosida  tarkib  topadigan 
yirik kо‗p tarmoqli korporatsiY. Konsern tarkibiga sanoat, transport, savdo,  bank kabi tarmoqlarga 
tegishli,  ayrim  hollarda,  dunyoning  kо‗pgina  mamlakatlarida  joylashgan  unlab  va  yuzlab 
korxonalar  ixtiyoriy  asoslarda  kiradi.  Konsern  tarkibiga  kirgan  korxona  va  tashkshyutlar  orasida 
о‗zaro  korporatsiyalangan  turg‗un  aloqalar  mavjud  bо‗lib,  ular  konsern  rivoji  yо‗lida  umumiy 
moliyaviy resurslardan va yagona ilmiy-texnik imkoniyatlardan mushtarak foydalanadilar.