Muhandislik geologik tadqiqotlar



Download 6,17 Mb.
Pdf ko'rish
bet138/204
Sana14.12.2022
Hajmi6,17 Mb.
#885839
1   ...   134   135   136   137   138   139   140   141   ...   204
Bog'liq
-qullanma

tuproqli qum,
10 
%dan ko’p bo’lsa - 
qumli tuproq
deb ataladi. Qumning o’rtacha zichligi 1500
kg/m
3
. ga teng. Uni silkitib zichlanganda zichligi 1600–1700 kg/m
3
ga yetadi. 
Qum qanchalik mayda bo’lsa, namligining ortishi bilan hajmi ham kattalashadi. 
Qumni qabul qilishda uning namligi 1 dan 3 % gacha bo’lsa, hajmini 10 %ga 
kamaytirib olish lozim, agar namligi 3 dan 10 %gacha bo’lsa, hajmi 15 % 
kamaytiriladi. Qish sharoitida ochiq yerda saqlangan qumning hajmi har vaqt 15 % 
kamaytirib olinadi. Quruq qumning issiqlik o’tkazuvchanlik koeffitsienti 0,3–0,4 
Vt/mtrad.
Qurilishda qum, asosan, beton va qorishmalar uchun mayda to’ldirgich 
sifatida ishlatiladi. Yaxshilab tuyilgan kremniy qumlari sementlar uchun faol 
gidravlik qo’shilma sifatida ham ishlatiladi.
Shag’al
– har xil tog’ jinslarining parchalanishidan hosil bo’lgan 
sochiluvchan jins. Tashqi ko’rinishi bo’yicha shag’alning sirti silliq, yumaloq
shaklda bo’lib, yirikligi 5-80 mm. ga teng. Zichligi 2700-2900 kg/sm
3
, hajmiy 
massasi 1600 -1800 kg/sm
3
ga teng. Kelib chiqishiga ko’ra shag’al tog’, daryo va 
dengiz shag’allariga bo’linadi. Ular yumaloq, ignasimon, tuxum va yupqa 
patnissimon shakllarda uchraydi.
Tabiatda ko’p uchraydigan xarsangtoshlar tog’ jinslarining parchala-
nishidan kelib chiqqan, tabiiy sharoitda silliqlangan, yirikligi 150 mm dan katta 


211 
bo’lgan jins. Maydalangan xarsangtoshdan chaqiq toshlar olinadi va betonlar 
uchun yirik to’ldirgich sifatida ishlatiladi.
Sochiluvchan jinslarning yer qatlamining yuqori bosimi ostida o’zaro 
sementlanishidan hosil bo’lgan qumtosh – tabiiy sementlar vositasida qumning 
zichlanishi va nihoyat sementlanishidan hosil bo’lgan mustahkam jinsdir. U 
tarkibidagi bog’lovchi moddaning turiga ko’ra loyli, kremniyli, ohaktoshli, gipsli, 
bitumli qumtoshlarga bo’linadi. Loy vositasida zichlangan loyli qumtoshlar suvga 
chidamsiz bo’ladi.
Mayda kremniyli alyumosilikatlar (sementlar, opal, xaltsedon) bilan qumlar 
aralashmasining zichlanishi natijasida kremniyli qumtoshlar hosil bo’lgan. Uning 
siqilishdagi mustahkamlik chegarasi 100–500 MPa, hajmiy zichligi 2400–2600 
kg/m
3
. Kremniyli qumtosh kislotaga chidamlidir, ammo uni ishlash qiyin. 
Qurilishda qumtosh betonlar uchun to’ldirgich, yo’lka va zinalar uchun plitalar 
sifatida ishlatiladi. Kremniyli qumtoshning ayrim xillari pardozlangan holda 
qoplama plita sifatida ham ishlatiladi.

Download 6,17 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   134   135   136   137   138   139   140   141   ...   204




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish