Muhandislik fizika

Chegaralangan o’tkazuvchanlik polosasida modulyasiya qilish tamoyili. 
Polosali raqamli modulyasiyaning asosiy tamoyili, axborotli bitlar oqimini chastota 
tashuvchi signallar orqali kodlashtirish va so’ngra aloqa kanali bo’yicha uzatish 
hisoblanadi. Qabul qilingan signaldan axborotli bitlar oqimini ajratib olish jarayoni 
demodulyasiya deb ataladi. Uzatilayotgan signalga kanal orqali kiritilayotgan 
buzilishlar, demodulyasiya jarayonida raqamli xatoliklarni keltirib chiqarishi 
mumkin. Chegaralangan o’tkazuvchanlik polosasida modulyasiya qilishdan 
maqsad, ma’lumotlarda xatoliklar extimolligi minimal bo’lgan hollarda bitlarni 
yuqori tkzkorlikda uzatishdan iboratdir. 
Umuman modulyasiyalashda axborotlar chastota tashuvchi signalning 
α(t)
– 
amplitudasi, 
f(t)
– chastotasi, yoki 
Ɵ(t) 
– fazasi bo’yicha kodlashtirilishi mumkin. 
Shuning uchun modulyasiyalangan signalni quyidagi ko’rinishda tasvirlash 
mumkin: 
S(t) = α(t)cos[2π( f
c 
+ f(t))t + Ɵ(t) + φ
0
] = α(t)cos[2π( f
c
 t + φ(t) + φ
0
)
, (5.48) 
bu yerda, 
φ(t) = 2π f(t))t + Ɵ(t), φ
0
esa tashuvchi signal fazasining siljishi. 
Modulyasiyalangan signalning bunday tasvirlanishi chastotali va fazali 
modulyasiyalarni burchak modulyasiyasiga birlashtiradi. 
5.48 ifodaning o’ng tomonini sinfazali va kvadratli tashkil etuvchilardan 
foydalanib quyidagicha yozish mumkin: 
S(t) = α(t)cos(φ(t) + φ
0
) cos(2π f
c
t) - α(t)sin φ(t) + φ
0
)sin(2π f
c
t)= 
=S
I
(t)cos(2π f
c
t)-S
Q
(t)sin(2π f
c
t), (5.49) 
bu yerda, 
S
I
(t) = α(t)cos(φ(t) + φ
0
) - S(t) 
signalning sinfazali tashkil etuvchisi, 
S
Q
(t) 
= α(t)sin φ(t) + φ
0
) – 
uning kvadraturali tashkil etuvchisi. 
S(t) 
signalni, uning 
ekvivalent past chastotali tasvirlanishi orqali ifodalash ham mumkin: 
S(t) = Re
{
}
,
(5.50) 
bu yerda, 
u(t) = S
I
(t) + jS
Q 
(t) . 
Bunday tasvirlanishning foydaligi shundaki, 
qabul qilgichlar ko’pincha signalning sinfazali va kvadraturali komponentlariga 
alohida ishlov beradi.