Muhandislik fizika

Chastota modulyasiyasi. 
Chastota modulyasiyasida axborot uzatilayotgan 
signalning chastotasida bo’ladi. Har bir 
K = log
2
M
belgini uzatish intervalida 
axborotli bit uzatilayotgan 
S(t), 0 ≤ t < T
s
,signal chastotasida kodlashtiriladi, 
natijada uzatilayotgan signal quyidagi ko’rinishda bo’ladi: 
S
i
(t) = A cos (2π
 
φ
i
), 
bu yerda i –
log
2
M 
bitga mos keluvchi i - xabarning indeksi,
φ
i
esa i –
tashuvchi chastotaga mos keluvchi faza. Signal fazosidagi tasavvurlar quyidagini 
beradi: S
i
(t) = 
∑
, bu yerda 
s
ij 
= Aδ(i -j), φ
j
(t) = cos (2πf
i
t + φ
j
), 
bunda 
bazisli funksiya turli tashuvchi chastotalarga mos keladi va har bir vaqt intervalida 
faqatgina bitta shunday bazis funksiya uzatiladi. 

---

 Bazis funksiya tashuvchi chastotalarning minimal farqida ortogonal 
hisoblanadi, ya’ni φ
i 
= φ
j
uchun 
Δf = min
ij 
| 
|
 = 0,5 / T
s 
va φ
i 
≠ 
φ
j
uchun 
esa, 
Δf =1/ T
s
. 
Chastota modulyasiyasida axborot signal chastotasining o’zgarishida bo’lgani 
uchun, uzatilayotgan 
S(t) 
signal doimiy egiluvchi A ga ega bo’ladi. Bunday signal 
uchun quvvat bo’yicha yuqori samaraga ega nochiziqli kuchaytirgichlardan 
foydalanish mumkin, bundan kelib chiqib, modulyasiyalangan signal kanallar yoki 
apparaturalar hosil qiladigan amplituda bo’yicha buzilishlarga kam ta’sirchan 
bo’ladi. 5.22-rasmda belgilarning berilgan ketma-ket davrli, oddiy chastotali 
modulyasiyali signalni shakllantiruvchi modulyatorning tuzilishi ko’rsatilgan. 
5.22-rasm. Chastotali modulyator. 
Qabul qilinayotgan har bir davrdagi belgilarni demodulyasiya qilish 5.23-
rasmda ko’rsatilgan demodulyator yordamida amalga oshiriladi. Rasmda 
ko’rsatilgan demodulyatorda 
j-
tashuvchi signal, uzatkichdagi 
j-
tashuvchi 
signalning fazasi bilan moslashtirilgan bo’lishi kerak. Bu esa, amplitudali va fazali 
modulyasiyadagi kogerent tayanch fazaga talabni eslatadi.

---

5.23-rasm. chastotali demodulyator 
Chastota modulyasiyasidagi muammo bo’lib, turli tashuvchi chastotalar 
turlicha fazalarga ega bo’ladilar, ya’ni 
i
≠ j
bo’lganda 
φ
i 
≠ φ
j
, shuning uchun har 
bir 

T
s
 
vaqt intervalida uzatilayotgan signalda faza sakrashi kuzatiladi. Bunday 
sakrashlar signalning chastota diapazonini sezilarli oshirib yuboradi. Shuning 
uchun amaliyotda uzluksiz fazaga ega chastotali modulyasiyalangan signalni 
shakllantiruvchi alternativ modulyatordan foydalaniladi.