Muhandislik -geologik tadqiqotlar

36.2.Sanoat korxonalarida baxtsiz hodisalar va kasb  
kasalliklarini  tekshirish va hisobga olish 
O’lim  bilan  tugagan,  og’ir  jarohatlanish  va  gruppa  bilan  baxtsiz  hodisaga  
uchragan hollardan tashqari hamma baxtsiz hodisalarni tekshirishni sex   boshlig’i, 
xavfsizlik  texnikasi  injeneri  va  jamoat  inspektori  tarkibida  tuzilgan  komissiya 
tomonidan tekshiriladi.  
Baxtsiz  hodisa  ish  boshlanishidan  oldin,  ish  davomida,  ishdan  keyin  ish 
joyida,  zavod  territoriyasida  va  ma’muriyatning  topshirig’iga  asosan  zavod 
territoriyasidan  chetda  yuz  bergan  bo’lishidan  qat’iy  nazar  tekshirilishi  lozim.  
O’tkir  zaharlanish,  issiq  urishi  va  tananing  ba’zi  qismlarining  muzlashi  baxtsiz 
Hodisa sifatidatekshiriladi.  
Bir kundan kam bo’lmagan ish kunini yo’qotgan baxtsiz hodisalar 24 soat 
davomida tekshirilib, maxsus forma bo’yicha (N-I) 4 nusxadan akt tuziladi.  
Aktda  baxtsiz  hodisaga  uchragan  kishi  haqidagi  axborot  tashqari,  
aniqlangan  baxtsiz  hodisaning  sabablari  keltirilishi  va  bunday  baxtsiz    hodisalar 
qaytarilmasligi uchun qanday chora-tadbirlar ko’rilganligi  haqida axborot beriladi.  
Aktni  korxonaning  bosh  injeneri  tasdiqlaydi.    Aktning  bir  nusxasi  sex  
boshlig’iga  yuboriladi  va  u  bosh  injener  belgilagan  muddat  davomida  aktda 
ko’rsatilgan mehnatni muhofaza qilish masalarini amalga  oshirishi kerak, ikkinchi 
nusxasi  kasaba  uyushmasi,  komitetiga,  uchinchisi  tegishli  kasaba  uyushmasining 
texnik  inspektoriga  va  to’rtinchisi  mehnatni  muhofaza  qilish  bo’limiga  nazorat 
o’rnatish uchun yuboriladi.  Ma’muriyat baxtsiz hodisaga uchragan kishiga aktning 

---

274 
 
tasdiqlangan  nusxasini  berishi  shart.    Baxtsiz  hodisaning  asoratlari  keyinchalik 
ham kelib chiqishini hisobga olib, aktlar 45 yilgacha saqlanish kerak.  
Baxtsiz  hodisa  tekshirilgandan  keyin  sanoat  korxonasi  ma’muriyati  yo’l 
qo’yilgan  xatolarning  qaytarilmasligini  ta’minlashga  qaratilgan  buyruq  e’lon 
qiladi.  Bu  buyraqda  korxonada  yuz  bergan  baxtsiz  Hodisaning  kelib  chiqishiga 
aybdor bo’lgan kishilarning javobgarligi aniqlanib, ta’kidlanadi.  
Baxtsiz  hodisa  o’lim  bilan  tugasa,  gruppa  bilan  baxtsiz  hodisaga  uchrasa  
va  og’ir  jarohatlangan  hollarda,  tekshirish  maxsus  belgilangan  tartib    bilan 
o’tkaziladi.  Bunday  baxtsiz  hodisalarni  mahsus  komissiyalar    tomonidan 
tekshiriladi.    Komissiya  tarkibiga  kasaba  uyushmasi  texnik    inspektori,  yuqori 
xo’jalik  tashkilotining  xodimi,  davlat  nazorat    organlari  xodimlari  va  umumiy 
baxtsiz hodisani tekshirishda ishtirok  etadigan xodimlar qatnashadi.  
Bunday  holatlarda  tekshirish  tezda  o’tkazilishi  kerak,  ya’ni  tekshirish  
materiallari  7  kun  ichida  tayyor  bo’lishi  shart.    Aktga  baxtsiz  hodisani    ko’rgan 
guvohlarning  ko’rsatmalari,  medekspert  xulosasi,  baxtsiz  Hodisa    yuz  bergan 
joyning,  hamda  agar  baxtsiz  hodisa  vaqtida  biron-bir  ob’ekt  zararlangan  bo’lsa, 
ularning  foto  surat  va  komissiya  chiqargan  xulosalarni    tasdiqlaydigan  boshqa 
materiallar  qo’shib  yuboriladi.  Aktga  shuningdek    baxtsiz  hodisaga  javobgar 
bo’lgan shaxsning familiyasi va lavozimi yozib qo’yiladi.  
Og’ir,  gruppa  bilan  jarohatlanganlar  va  o’lim  bilan  tugugan  baxtsiz  
hodisalar  albatta  fabrika,  zavod  kasaba  uyushmasi  komitetida  va  yuqori    xo’jalik 
tashkilotlari kasaba uyushmalari komitetida va yuqori xo’jalik  tashkilotlari kasaba 
uyushmalari  komitetlarida  tahlil  qilish  va  ko’rib    chiqilishi  kerak.    So’ngra 
bildirilgan  fikr  mulohazalar  asosida  keyin  ham    shunday  baxtsiz  hodisa  ro’y 
bermaslik uchun umumiy  chora tadbirlar    kompleksi ishlab  chiqilish va  uni  qaror 
bilan tasdiqlanishi zarur.  
O’zbekiston  Respublikasida  kasbiy  zaharlanish  va  kasb  kasaliklari  oldini  
olish  uchun  kerakli  qonuniyat  va  tavsiyanomalarni  ishlab  chiqish  va  tasdiqlash,  
shuningdek  kasb  kasalliklari  vujudga  kelganda  ularni  hisobga  olish  va  tekshirish 
ishlari  O’zbekiston  Respublikasi  sog’liqni  saqlash  vazirligi  tashkilotlariga 

---

275 
 
topshirilgan  kasbiy  zaharlanish  va  kasb  kasalligi  haqidagi  akt  korxona  rahbari 
yuboriladi.    Aktda  bunday  kasalliklarning    qaytarilmasligini  ta’minlovchi  chora-
tadbirlar  kompleksi  tavsiya  etiladi  va  uning  boshqa  nusxasi  Respublika  sog’liqni 
saqlash vazirligining yuqori  tashkilotlariga yuboriladi.  
Baxtsiz hodisaga uchragan kishini hisobga olinib, unga ma’lum davolanish 
kursi  belgilanadi.    Agar  zarur  bo’lsa  kasb  kasaligiga  uchragan  kishini  mehnat 
ekspert  vrachlar  komissiyasi  (VTEK)ga  yuboriladi  va  unda  uning  kasb 
kasalligining  oqibati  natijasida  nogironlik  gruxi  aniqlanadi  va  shunga  yarasha 
ma’lum moddiy ta’minlanish miqdori belgilanadi.