Muhandislik -geologik tadqiqotlar

U 
UYG’UNLIK  -  tuproq  zarralarining  harakatchanlik  darajasi  yoki  har  xil 
namlikdagi tashqi mexanik stresslarga qarshilik. 
 

---

283 
 
Y 
YER    KO’CHKISI  -  bu  yer  massalarining  qiyalik  bo’ylab  tortishish  kuchi  ostida 
harakatlanishi  va  ko’p  hollarda  yer  usti  va  yer  osti  suvlari  faoliyati  bilan  bog’liq. 
Suruluvchi massa, ko’chki tanasi deb ataladi va pastga qarab harakatlanadigan sirt 
suzuvchi sirt yoki siljish yuzasi deb ataladi. 
YUMSHATUVCHI  TOG’  JINSLARI  -  namlanish  paytida  tog’  jinslarining 
ko’rinmasdan yo’qolish alomatlari. 
Z 
ZILZILALARNI  RAYONLASHTIRISH  XARITALARI  -  bu  turli  nuqtalarning 
zilzilalari bo’lgan hududlar (zonalar) xaritalar. 
ZILZILAGA  QARSHI  TUZILMALAR  -  bu  zilzilaga  bardosh  beradigan  maxsus 
tuzilmalar. 
O’ 
O’PIRILISH  -  tog’    jinslari  massasining    qiyalikdan  (tabiiy  va  sun’iy)  to’satdan 
ajralishi,  ularning  tez  aylanishi,  pastga  tushishi  va  maydalanishi  bilan  pastga 
tushishi. 
G’ 
G’OVAKLIK -
 
tog’ jinslari hajm birligidagi barcha bo’shliqlarning umumiy hajmi. 
Miqdor jihatdan tuproq hajmining ulushi sifatida ifodalanadi. 
G’OR  -  bu  yer  qobig’ining qalinligidagi, qisman  suv  bilan  to’ldirilgan, atmosfera 
suvlari bilan unga kirgan kalkerli tuflar yoki qoldiqlardan iborat ulkan bo’shliq. 
G’OVAKLIK  KOEFFITSIENTI  -  bo’shliqlar  hajmining  birlik  fraktsiyalarida 
ifodalangan qattiq fazaning hajmiga nisbati. 
CH 
CHO’KISH  -  bu  pasttekislik  va  qaymoqsimon  shaklda  paydo  bo’ladigan 
pasttekislik  va  pasttekislikli  qumoqlarning  deformatsiyasi.  Ular  namlash  paytida 
tuproqning siqilishi natijasida paydo bo’ladi. 
CHO’KINDI    TO’PLANISHI  -  loy  va  loysiz  tuproqlarga  xos  bo’lgan  hodisa 
bo’lib,  tuproqning  og’irligi    ostida  yoki  o’z  vaznining  umumiy  bosimida  va 
strukturaning og’irligida suvning tuproq strukturasiga ta’siri bilan bog’liq. 

---

284