Muhandislik -geologik tadqiqotlar

II toifa – o’rtacha  murakkablikdagi  geologik  uchastkalar: qatlam  3-4 ta  
litologik  har  xil qatlamchalardan iborat; grunt suvlari faol zonada  yotadi; to’kma 
gruntlar qalinligi  -  3 - 4 mni tashkil qiladi. 
III  toifa  –  geologiyasi  murakkab  uchastkalar:  rel’yef  o’zgaruvchan 
yerlarda  joylashgan 4 mdan ko’p qatlamli kesim; qatlamlarni yotishi burmalangan; 
buzilgan;  grunt  suvlari  fundament  ostidan  yuqorida  yotadi;  faol  zona    il,  torf 
turidagi    gruntlarga    ega;  to’kma    gruntlar    qalinligi    4  m  dan  ortiq;  uchastkada 
tabiiy geologik xodisalar rivojlangan. 
Muhandislik  -  geologik  ishlar  odatdagi  tartibda  bajariladi.  Ishlarni  farqi 
bo’lajak baland binolar (9 qavatdan yuqori) maydonida gruntlar tajribaviy bosimlar 
bilan  o’rganiladi.  Xulosa  yozishda  qo’shni  bo’lgan    o’xshash  geologik  sharoitli 
uchastkalarda binolar qurilishi, ekspluatatsiyasi tajribalarini umumlashtirishga ham 
katta ahamiyat beriladi. 
Binolarni  ustiga  qurish,    qayta  qurish,  binoni  etajlarini  o’zgartirishda 
muhandislik  -  geologik  ishlar  binoni  qisman  yoki  to’liq  qayta  qurish  loyihasini 
ishlab  chiqish  uchun  o’tkaziladi.  Bunday  ishlar  ko’pincha  shaharlarni  eski 
rayonlarini binolarini qavatini oshirish uchun bajariladi. 
Hamma  ishlar  bir  bosqichda  o’tkaziladi,  ular  loyiha  topshirig’i    va  ishchi  
chizmalar    bosqichlariga    bo’linmaydi.  Quruvchilar  qo’shimcha  qavatlar  qurish 
mumkinligini  aniqlash  maqsadida  bino  instruktsiyasini  o’rganadilar,  muhandis-
geologlar esa asos gruntlarini o’rganish bilan shug’ullanadilar. 

---

247 
 
Agar  binoni  loyihasi  va  avvalgi  muhandis-geologik  izlanishlarni 
materiallari  saqlanib  qolgan  bo’lsa,  unda  ishlar  xajmli  minimal  bo’ladi.  Bunda 
laboratoriya  analizlari  uchun  monolitlar  olish  va  bino  holatini  tekshirish  yetarli 
bo’ladi.  Agar  bu  materiallar  saqlanmagan  bo’lsa,  unda  muhandislik  -  geologik 
ishlarni to’liq hajmi bajarilishi kerak. 
Muhandislik  -  geologik  tadqiqotlarni  to’liq  hajmi  tarkibiga  ushbu  hudud 
yoki  qo’shni  uchastkalar  bo’yicha  geologik  va  gidrogeologik  materiallarni 
o’rganish,  maydonni  geologik  buzilishini,  grunt  suvlarini,  muhandis-geologik 
jarayonlarni  va  tabiiy  geologik  xodisalarni  chuqurligi  va  holati,  podvallar 
(yerto’lalar) devorlari, gidroizolyatsiya, drenaj konstruktsiyalari va x.k. aniqlanadi. 
Hamma geologik masalalarini yechish uchun razvedka lahmlari ishlatiladi. 
Lahmlar  soni  va  ularni  chuqurligi  binolar  o’lchami,  hamda  uchastkani  geologik 
tuzilishini  murakkabligiga  bog’liq  ravishda  belgilanadi.  Bino  o’lchami  seksiyalar 
soni bo’yicha baholanadi (seksiya – binoni 30 m dan ortiq bo’lmagan  uzunlikdagi 
qismi). 1-2 ta seksiya bo’lganda 4 ta quduq qaziladi, 3-4 ta seksiyada 4-6 ta quduq, 
4 tadan ko’p seksiyada 8 ta quduq. Shurflar soni ham seksiya sonidan belgilanadi: 
1  seksiya  -  3  ta  shurf,  2  seksiya  -5  ta  shurf,  3-4  seksiyaga  -  7  ta,  4  tadan  ko’p 
seksiya  -  10  ta  shurf.  Lahmlarni  ko’rsatilgan  soni  oddiy  geologik  tuzilishli 
uchastkalar uchun kamaytirilishi mumkin. Quduqlarni chuqurligi quyidagi formula 
bo’yicha aniqlanadi: