Muhandislik -geologik tadqiqotlar

Balandlik, 
km 
0 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
Bosim, atm 
762,0 
614,9 
596,5 
526,1 
462,7 
406,5 
200,5 
 
Traposferadan keyin stratosfera qatlami keladi  
Strotosfera  yuqori  qatlam  bo’lib,  qalinligi  80-90  km  ga  teng.  Uning 
pastroq  30-33  km  balandligida  esa,  ozon  qatlami  uchraydi,  temperatura    50
0
C  ga 
yetadi, ammo 80-90 km balandlikda temperatura yana pasayib,- 60-90
0
C ga  tushib 
qoladi. 
Bosim  juda  kichik  va  haroratning  haddan  tashqari  pastligi  tufayli 
atmosferaning yuqori qatlamlarini o’rganish juda ham murakkablashadi.  
Keyingi qatlam - ionosfera - atmosferaning eng yuqori  qatlami bo’lib, bu 
sferada  zichlik  kichik  bo’lib,  gazlar    ionlashgan,  220  km  yuqorida  temperatura 
minus  bir  necha    100
0
C  ga  yetadi.  Katta  meteoritlar    atmosferaning  zichroq 
qismlarida 100-160 km balandlikda yonib, yop-yorug’ bo’lib ko’rinadi, 80-83 km  
balandlikda pat-pat bulutlar  ko’rinadi, ular suvning to’yingan bug’i bo’lsa kerak. 
80-100  km da yorug’  shafaq qutblari ko’rinadi, 3000 km dan so’ng planetalar aro 
fazoga  o’tib  ketadi.  Butun  atmosferani  kimyoviy  tarkibi  jihatidan    4  ta  qatlamga 
bo’lish  mumkin.  Yer  yuzasiga  yaqin  turgan  quyi  qatlam  azot  -  kislorod  qatlami 
deyiladi.  Le  -Dyuk    hisobiga  ko’ra,  bu  qatlamda  quyidagi  miqdorda  gazlar  hosil 
bo’ladi  (  massa  jihatidan):  -  azot  (N)  -  75,5  %,  kislorod  (  O  )  -23,3%,  inert  va 
boshqa  gazlar  -1,3%.  Yuqorida  70  km  dan  yuqoriroqda  kislorod  bo’lmaydi,  bu 
qatlam  sof  azot  qatlamidir.  Uning  qalinligi  110  km  gacha  boradi,  o’sha  joydan 
boshlab geliy qatlami boshlanadi va u 220 km gacha boradi, undan yuqoriroqda esa 
vodorod qatlami boshlanadi.