Muhandislik -geologik tadqiqotlar

Q=K*F
j
    ν =K  
 (16.3) 
Bu  yerda;  K-  Darsi  formulasidagi  yuza    fil’trlanish      koeffitsientiga 
o’xshash qiymatdir, formuladagi ko’ndalang  kesim yuza F,  fil’trlanib o’tayotgan 

---

138 
 
butun oqimning    yuzasidir, shu  sababli fil’trlanish tezligi  ν  - ham  suv    oqimining 
o’rtacha haqiqiy tezligi U dan farq qiladi.   
Haqiqiy  tezlik  (U)–  nF  yuzali  g’ovaklikdagi  suvning    tezligi  bo’lib,  bu 
yerda n – suv sig’imli jinsning  g’ovakligidir. Haqiqiy tezlik U:  
Uq
n
V
n F
Q

 
(16.4) 
Uning o’rtacha qiymati har doim fil’trlanish tezligidan  katta bo’ladi. 
Oqimning  haqiqiy  tezligi,  kerakli  uchastkada    tajriba    yo’li  bilan 
aniqlanadi.  Tajribada  uchun  qazilgan  burg’    qudug’i  yoki  shurfdagi  yer  ostidagi 
suvga  turg’un  indikator    (rang)  tushiriladi  va  suvning  harakat  yo’nalishi  bo’yicha 
bir  necha metr uzoqlikda kovlangan kuzatish quduqda rangning  sizib kelish vaqti 
aniqlanadi.  Rangni  oqib  kelishi  uchun    ketgan  vaqt,  quduqlar  orasidagi  masofa 
aniqlanib,  suv  oqimining  haqiqiy  fil’trlanish  tezligini  aniqlash  mumkin.  Yer  osti 
suvlarining  harakati  turli  tabiiy  sharoitlarda:  fil’trlanish  xossalari  bo’lgan  suv 
shimuvchi  muhitlarda,    suvli  qatlamlar  havzalarini    yotishi  va  ularni  ta’minlashi,   
bo’shalishi xususiyatlari bilan bog’liq holda, turli  oraliqli ko’rsatgichlarda bo’ladi.  
Qurilishda amaliy  masalalarni  yechishda (xandaklarga suvni   oqib  kelishi, 
suv  sarfi,  fil’trlanish)  yer  osti  suvlarini    tabiiy  sharoitlarda  tarqalishini  hisobga 
olish  lozim.    Hisoblashlardagi  fil’trlanish  koeffitsienti  tog’  jinsining    o’zidan  suv 
o’tqazish  qobiliyatini  ko’rsatadi.  Fil’trlanish    koeffitsienti  turli  jinslarda  turli 
kattaliklarda bo’ladi.   
Ba’zi  bir  tog’  jinslari  uchun  fil’trlanish  koeffitsientlari    16.1  -  jadvalda 
ko’rsatilgan.