Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti kompyuter injenering fakulteti

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

KOMPYUTER INJENERING FAKULTETI

211-20 GURUH TALABASINI ASADBEK SOBIROVNING DINSHUNOSLIK FANIDAN TAYORLAGAN 1-KREDIT UCHUN TOPSHIRIQLARI

Guruh: 025

Bajardi : Asadbek Sobirov

TOSHKENT. 2020.

1-KREDIT TOPSHIRIQLARI.

1-topshiriq. “Davlat va din munosabatlarini tartibga solish modellari”ning o‘ziga xos jihatlarini jadval asosida to‘ldiring.

Davlat cherkov –Identifikatsion	Separatsion	Kooperatsion-neytralitet
Bundaymodelnibiz, misoluchun, Daniya, Angliya, Gretsiya, Shvetsiya, Finlyandiya, Norvegiyada (ya’niYevropaittifoqiningdeyarliuchdanbirqismida) kuzatishimizmumkin.	davlatdindanajratilganligigaasoslanganmodel. Davlatbilandino‘rtasidagimunosabatlarnitartibgasolishningbuturiAQSh, Fransiya, Niderlandiyamamlakatlaridakengtarqalgan.	modeli. Germaniya, Ispaniya, Italiya, Belgiya, Lyuksemburg, Avstriya kabi mamlakatlarida o‘z aksini topgan
Mazkurmodelmuayyantarixiyshart-sharoitlardankelibchiqqanholda, Yevropaningayrimmamlakatlaridahamondavlatdininirasmiybelgilashprinsipigaamalqilishmoqda. Hozirgikundaanglikancherkovi (rasmiynomlanishi – Angliyacherkovi) davlatmaqomigaegadir. Parlamentmonarxiyasiyagonakonstitutsiyaviyhujjatgaegabo‘lmasa-da, mamlakatdadiniytashkilotningo‘rni-mavqeibirqatorparlamentqonunlarihamdadavlatbilandiniytashkiloto‘rtasidagikelishuv-bitimlaribilanbelgilanadi. Shundayhujjatlardanmuhimi – 1534 yiliqabulqilingan «Suprematiya (ustuvorlik) to‘g‘risidagiakt»dir. Ungabinoanqirolanglikancherkovrahbaribo‘libhisoblanadi (1952 yildangbuyon – qirolichaYelizaveta II).	Ayrimmamlakatlarningkonstitutsiyalaridadiniytashkilotningdavlatdanajratilganligi (separatsionmodel) mustahkamlanganbo‘lib, bundadavlatdinnio‘zfuqarolariningshaxsiyishisifatidako‘radivabuni «erkinjamiyatdaerkine’tiqod» deganiborabilanizohlasabo‘ladi. Tarixiningboshlanishidanko‘pkonfessiyalidavlatbo‘lmishAQShda, bir-biriningishlarigaikkitomonlamaaralashmaslik, diniyjamoalarningerkinligi, barchakonfessiyalarganisbatandavlatningaralashmasliginazardatutilgandiniytashkilotningdavlatdanqat’iyajratilishiprinsipikengyoyilgan .	Kooperatsion, ya’nineytralitetmodeliGFRdayaqqolnamoyonbo‘lgan. Davlatbilandiniytashkiloto‘rtasidagimunosabatlardavlathokimiyatiningustuvorligie’tirofetilgan, davlat-cherkovhuquqigao‘sibchiqdi. XIX asrdaDiniytashkilottomonidano‘zini-o‘zibelgilashgabo‘lganhuquqiningtanolinishidavlatbilandino‘rtasidao‘zarofaoliyatdoirasiningyanadaaniqbelgilabolinishinibelgilabberdi. VeymarKonstitutsiyasidavridanboshlabGermaniyadadavlat-cherkovmunosabatlarisekulyarbo‘libqolgandavlatbilancherkoverkinligio‘rtasidagimuayyanmasofabilanxarakterlanadi. Hozirgikundabundaymasofani «neytralitet» terminibilanatashodatbo‘lgan.
Shvetsiya, DaniyavaNorvegiyadadiniytashkilotningmaqomiboshqamamlakatlardabo‘lganmaqomidanjiddiyfarqqiladi. Skandinaviyamamlakatlariningxarakterlibelgisi – protestantizmningqat’iyustuvorligihisoblanadi - bumamlakatlardaaholining 90 foizidanko‘prog‘iprotestantcherkovigamansubdir YaqinvaO‘rtasharqmamlakatlariningaksariyatidadavlatdinisifatidaislomdinie’tirofetilganbo‘lib, buhaqdaularningnomlaridahamto‘g‘ridan-to‘g‘riko‘rsatilganbo‘ladi: PokistonIslomRespublikasi, EronIslomRespublikasi. ShubilanbirgaislomMisr, Iroq, Jazoir, TunisvaIordaniyadahamdavlatdinisifatidae’tirofetilgan.	Diniytashkilotningdavlatdanajratilishiprinsipiboshqashakldahamnamoyonbo‘lishimumkin. Yevropadabundaytizimdiniytashkilotgaqarshikurashjarayonlarinatijasisifatidashakllandi. XIX asrdavomidaFransiyadadavlat-dinmunosabatlarihamkorlikdanbutunlayuzilishgaqadaro‘zgarib, 1905 yildancherkovdavlatdanrasmiyravishdaajratiladi. Shungabog‘liqravishda 1905 yiliqabulqilinganqonunquyidagilarnitanoladi: Vijdonvae’tiqoderkinligi; Diniytashkilotlaryokiularningmoliyaviyqo‘llab-quvvatlanishinidavlattomonidantanolinishiningtaqiqlanishi; Barchadinlarga, hechbiristisnosiztengmunosabatdabo‘lish. Fransiyaningdinningdavlatdanajratilishito‘g‘risidagiqonunidiniymarosimlarnivaodatlarnibajokeltirishjamoattartibinimuhofazaqiluvchihokimiyatlarruxsativanazoratibilanamalgaoshirilishinibelgilabqo‘ydi	Hozirgikundadavlat-cherkovmunosabatlariGFRAsosiyqonunining 140-moddasibilantartibgasolinadi. O‘znavbatidakonstitutsiyaningmazkurmoddasi 1919 yilgiVeymarKonstitutsiyasining 136-139, 141- moddalaridantashkiltopgan. Buboradagiasosiyqoida 137-moddadao‘zaksinitopganbo‘lib, ungabinoandavlatcherkoviumumanmavjudemas. GFRdadiniymashg‘ulotlardavlatbilancherkovo‘rtasidagio‘zaromunosabatningo‘zigaxosifodasibo‘lib, diniymashg‘ulotlardavlatbilancherkovningumumiyishisifatidae’tirofetiladi. GFRKonstitutsiyasining 7-moddasigabinoan, ommaviymaktablardadiniyta’lim, nokonfessionalmaktablardantashqari, majburiypredmetbo‘libhisoblanadi.