Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti Farg’ona filiali tt va kt fakulteti Dasturiy Injiniringi yo’nalishi 653-18 guruh talabasi Erqo’ziyev Shohruhning

Nazorat savollari

1. Hik qonuni qaysi yilda e'lon qilingan?

2. Hik qonuni tushunchasini bering.

3. Hik qonunida nima deyilgan?

4. Hik qonunidan foydalanishga misol keltiring.

Javob

1. 
   Ushbu munosabatlar XIX asrning oxirida nemis psixologi I.Merkel tomonidan tasvirlangan, ammo o'sha paytda uni isbotlash uchun empirik asos yo'q edi. Ushbu bo'shliqni 1952 yilda ingliz tadqiqotchisi V.E.Xik to'ldirdi va bu qonuniyatni logaritmik funktsiya shaklida taqdim etdi. Hik qonuniga ko'ra, har qanday qaror ma'lum vaqtni talab qiladi - qaror qanchalik murakkab bo'lsa, uni qabul qilish uchun qancha vaqt kerak bo'ladi. Boshqacha qilib aytganda, bitta element har doim ikkitadan yaxshiroq: masalan, 8 ta tarkibli bitta element har biri 4 ta tarkibiy bo'lgan ikkita elementdan tezroq qabul qilinadi.
   
2. 
   Hik qonuni - qaror qabul qilish uchun vaqt va kuch talab qilinadigan variantlar soniga qarab ko'payishini bashorat qiladi.
   
3. 
   Logaritmik funktsiyani yaratish uchun foydalanilgan axborot nazariyasi usullari, uni teng bo'lmagan ehtimol signallari bo'lgan holatlarda ishlatishga imkon berdi. Hik qonunini amalga oshirishning asosiy yo'nalishi - bu muhandislik psixologiyasi va ergonomikasi. Ushbu qonun operatorning faoliyatini tahlil qilishga imkon beradi: unga ma'lum bir vazifani bajarish uchun zarur bo'lgan vaqtni hisoblash, uning psixofiziologik imkoniyatlarini hisobga olgan holda u tomonidan ma'lumot olish tezligini aniqlash.
   
4. 
   Masalan, 8 ta elementni o'z ichiga olgan bitta menyudan tanlash vaqtini va har biri 4 ta elementdan iborat ikkita menyudan tanlash vaqtini taqqoslaylik. Menyu elementlari bir xil.
   

• 8 punktli menyu uchun:

tanlash vaqti (ms) = a+b*log2(8+1)  a+b*log2(8) = a+3*b

• 4 ta elementdan iborat ikkita menyu uchun:

tanlash vaqti (ms) = 2*(a+b*log2(4+1))  2*(a+b*log2(4)) = 2*(a+2*b) Bu erda, logarifma belgisi ostidagi ifodadagi birlikni e'tiborsiz qoldirib, ikkinchi holatda biz tanlov vaqtini birinchisiga qaraganda ancha kamaytirdik.

Shunga qaramay, a+3*b < 2*(a+2*b) tengsizlik yoki

aynan shunday –a –b < 0 tengsizligi xaqqoniydir.

Xulosa.

Men bu amaliy topshiriqni bajarish davomida Hik qonuni va undan qanday va qaysi sohalarda va qayholatda foydalanish kerak ekanligini bilib oldim va mavzuda berilgan misol orqali buni mustahkamlab oldim.