|
Ko'z to'r pardasi yordamida autentifikasiyalash.
Ko'z to'r pardasi yordamida autentifikasiyalash usuli asosan ikki xil tartibda amalga oshiriladi.
1. Ko'z yoyi ;
2. Ko'z to'r pardasi qon tomirlari joylashuv o'rni ;
Ko'z yoyi yordamida autentifikasiyalash asosan ko'z yoyining radiusi va uning o'lchamlari bilan autentifikasiyalanadi. Quyidagi rasmda ko'z yoyi radiusi va uning joylashgan o'rni o'lchamlari olingan holda autentifikasiya qilish usuli ko'rsatilgan.
2.4-rasm. Ko'z yoyi yordamida autentifikasiyalash.
Ko'z yoyi yordamida autentifktasiya qilishda ancha murakkab va sezilarli darajada vaqtni olishi qon tomirlar bilan ishlash vaqtida ko'zning yumilish holatlari autentifikasiyalash jarayonida bir qancha muammolar keltirib chiqaradi. Ushbu biometrik autentifikasiyalash usuli xavfsizlik jihatdan eng yuqori darajada hisoblanadi. Shu biosdan bu biometrik autentifikasiyalash usuli davlatlarning yuqori darajada xavfsizligi taminlanishi zarur bo'lgan idoralarga qo'yiladi.
Biolink kompaniyasi tomonidan ishlab chiqilgan ko'z yordamida autentifikasiyalashning apparat qurilmasi.
Ko'z to'r pardasidagi tomirlarning joylashuvi hattoki egizaklarda juda katta farq qilinishi aniqlangan. Ammo ko'z aylanasi qanchadir shaxsda bir-biriga o'xshash bo'lganligi sababli ko'pincha ko'z pardasidan foydalaniladi.
2.5-rasm. Ko'zni biometrik autentifikasiyalashning apparat qurilmasi.
2.3. Biometrik xarakteristikalarga asoslangan autentifikasiyalashning kamchiliklari
Biometrik tizimlarning aksariyati identifikasiyalash parametri sifatida barmoq izlaridan foydalanadi (augentifikasiyaning daktiloskopik tizimi).
Barmoq izlaridan foydalanishni afzalliklari:
• bunday tizimlar sodda va qulay; autentifikasiyalashning yuqori ishonchliligiga ega.
• bunday tizimlarning keng tarkalishiga asosiy sabab barmoq izlari buyicha katta ma'lumotlar ba'zasining mavjudligidir.
Yuqoridagi qurilmalar tez ishdan chiquvchi hisoblanadi. Shu sababli foydalanuvchidan avaylab ishlatish talab etiladi. Ushbu qurilmaga tushgan chang, turli xil chiziqlar shaxsni aniqlashda xatolikka olib keladi, ya'ni foydalanuvchining tizimga kirishiga to'sqinlik qiladi. Bundan tashqari, optik skanerda tasviri olingan barmoq izi foydalanuvchi terisining holatiga bog'liq. Ya'ni, foydalanuvchi terisining yog'liligi yoki quruqligi shaxsni aniqlashga xalaqit beradi.
Qo'lpanjasining geometrik shakli buyicha autentifikasiyalash tizimlarining kamchiliklari:
Qo'l panjasini skanerlovchi kurilmalar narxining yukoriligi va ulchamlarining kattaligi sababli tarmoq muxitida kamdan-kam ishlatilsada,
Yuzning to'zilishi va ovoz buyicha autentifikasiyalovchi tizimlar
Afzalliklari:
Bu tizimlar arzonligi tufayli eng foydalanuvchan xisoblanadilar. chunki aksariyat zamonaviy kompьyuterlar video va audeo vositalariga ega.
Kamchiliklari: :
Yuz tuzilishini aniqlovchi kurilmalarni ishlab chiqaruvchilar foydalanuvchini identifikasiyalashda xususiy matematik algoritmlardan foydalanadilar va bunda bizga ma'lumki inson tashqi qiyofasida turli o'zgarishlar bo'lish tabiiy xol bu o'zgarishlar ya'ni yuz qismidagi o'zgarishlar identifikasiya va autentifikasiya jarayonlarida mofaqqiyatli o'tishga qarshilik ko'rsatadi. Ovoz buyicha autentifikasiyalash tizimlar Afzalligi:
• bu tizimlar arzonligi tufayli foydalanuvchan xisoblanganligi.
• xususan ularni ko'pgina shaxsiy kompyuterlar standart komplektidagi
uskuna (masalan, mikrofonlar) bilan birga urnagish mumkin.
Kamchiliklari:
• turli odamlar o'xshash ovozlar bilan gapirishi mumkin, xar qanday odamning ovozi vaqt mobaynida kayfiyati, chissiyotlik xolati va yoshiga bog'liq xolda o'zgarishi mumkin va bu o'zgarishlar identifikasiya va autentifikasiya jarayonlarida mofaqqiyatli o'tishga qarshilik ko'rsatadi.
Kuz yoyi tur pardasining shakli buyicha autentifikasiyalash tizimining
Afzalligi:
• Xavfsizlikyukori darajada ta'minlanganligi Kamchiliklari:
• foydaniladigan texnologiyalari narxi yuqoriligi xisoblanadi.
• Quyidagi jadvalda biometrik autentifikasiyalash tizimlarigi xujum qilishning ma'lum usullari va bunday xujumardan himoya usullari ko'rsatilgan.
XULOSA
Oxirgi vaqtda insonning fiziologik parametrlari va xarakteristikalarini, xulkining xususiyatlarini ulchash orqali foydalanuvchini ishonchli autentifikasiyalashga imkon beruvchi biometrik autentifikasiyalash keng tarqalmokda. Biometrik autentifikasiyalash usuli asosan, zamonaviy biznes markazlari ishlatiladi va ayni paytda bu texnologiya, jadal rivojlanmoqda. Shunday ekan, bu sohani tobora takomillashtirish eng muhim masalalardan biri bo'lib qoladi.
Respublikamizda global axborot tizimlari va texnologiyalarining keng qamrovli milliy axborot tizimiga kirishni shakllantirishga alohida e`tibor qaratilgan, bu esa o`z navbatida XXI asrda mamlakatimizning o`sishida hal qiluvchi vazifa hisoblanadi.
Ma`lumot uzatish milliy tarmog`ining rivojlanishi davom etmoqda. Umumiy foydalanishga mo`ljallangan telefon tarmog`ini takomillashtirish va qayta ta`mirlash ishlari amalga oshirilyapti, shuningdek axborot resurslari shakllantirilmoqda.
Bitiruv oldi amaliyoti davrida Toshkent Viloyati Hokimligida olib boriladigan keng ko’lamli ishlar va ularning bajarilish tartibi haqida amaliy ko’nikmalarga ega bo’ldim. O`zbekistonda axborot texnologiyalar sohasining jadal rivojlanishi, bir tomondan, uylarga telefonlarni o`tkazish bilan bog`liq bo`lsa, boshqa tomondan esa yangi yuqori texnologiyalar yaratilgan zamonaviy raqamli stantsiyalarni telekommunikatsiya sohasiga kiritish xizmatlar segmentini rivojlantirish bilan bog`liq. Zamonaviy raqamli stantsiyalar yordamida foydalanuvchilarga qo`shimcha xizmat turlarini taqdim etish, tarmoqdan foydalanuvchilar sonini oshirish, ularga yangi zamonaviy tarmoq texnologiyalarini tadbiq etish bugungi kunning eng dolzarb masalalaridan biridir.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI
Sh.M.Mirziyoyevning 2017-yilning 30 iyun kuni “O‘zbekiston Respublikasida axborot texnologiyalari sohasini rivojlantirish uchun shart-sharoitlarni tubdan yaxshilash chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi farmoni.
I. A. Karimov “Zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini yanada joriy etish va rivojlantirish chora tadbirlari” to’g’risidagi PQ-1730-son qarori 2012-yil 21-mart
Крук Б.И. и др. Коммуникационные системы и сети. - М.:Горячая линия – Телеком, 2004
Гольдштейн Б.С. Системы коммутации. – СПб.: БВХ - Санкт – Петербург, 2003
Волоконно-оптические системы передачи и кабели. Справочник. Под ред. Гроднева И.И. М.: Р и С, 1993.
INTERNET SAYTLARI
1. http://www.toshvil.uz.uz
2. http://www.infocom.ru
3. http://www.асi.uz
4. http://www.e-auksion.uz
Do'stlaringiz bilan baham: | 
