|
V. Tarmoq xavfsizligi standartlari (O‘z DSt ISO/IEC 27033):
Tarmoq xavfsizligini ta’minlashda O‘z DSt ISO/IEC 27033 standarting o’rni?
O‘z DSt ISO/IEC 27033-1:2016;
O‘z DSt ISO/IEC 27033-2:2016;
O‘z DSt ISO/IEC 27033-3:2016;
O‘z DSt ISO/IEC 27033-4:2016;
O‘z DSt ISO/IEC 27033-5:2016.
VI. Yetti sathli OSI modeli:
Ilova sathi vazifasi va protokollari;
Taqdimot sathi vazifasi va protokollari;
Seans sathi vazifasi va protokollari;
Transport sathi vazifasi va protokollari;
Tarmoq sathi vazifasi va protokollari;
Kanal sathi vazifasi va protokollari;
Fizik sathi vazifasi va protokollari.
JAVOBLAR:
Tarmoq xavfsizligi tushunchasi va uning mohiyati:
Kompyuter tarmoqlari arxitekturasi haqida umumiy tushunchalar;
Kompyuter tarmoqlari arxitekturasi, kompyuterda tarmoqlar va ulardagi komponentlar orasidagi organizatsiya va aloqalar to'g'risidagi tuzilish va o'zaro aloqalar sistemalarini ifodalaydi. Bu arxitekturaga tarmoq arxitekturasi deb ham yuritiladi.
Kompyuter tarmoqlari arxitekturasi, tarmoq topologiyasi, protokollar, aloqalar to'g'risidagi qurilmalar va xizmatlar kabi muhim elementlardan iborat bo'ladi. Quyidagi muhim elementlarga ega bo'lgan umumiy tarmoq arxitekturasi qabul qilinadi:
1. Tarmoq topologiyasi: Tarmoqdagi kompyuterlar, serverlar, routerlar va boshqa qurilmalar orasidagi fizikaviy aloqalar tuzilishi. Misol uchun, star topologiyasi, bus topologiyasi, ring topologiyasi, mesh topologiyasi kabi turli tarmoq topologiyalari mavjud.
2. Protokollar: Tarmoqda ma'lum muammolarni hal qilish va ma'lumotlarni almashish uchun ishlatiladigan qoidalar va kelishuvlar to'plami. Internet Protocol (IP), Transmission Control Protocol (TCP), User Datagram Protocol (UDP) va Ethernet kabi protokollar tarmoqda keng qo'llaniladigan protokollardan ba'zilardir.
3. Aloqalar tuzilishi: Tarmoqdagi komponentlar va ulardagi aloqalar tuzilishi. Bu kompyuterlar, serverlar, routerlar, switchlar, modemlar va boshqa tarmoq qurilmalarini o'z ichiga oladi. Bu tuzilishning boshqa nomi "tarmoq infrastrukturasi" ham deyiladi.
4. Xizmatlar: Tarmoqda ko'rsatiladigan xizmatlar va ulardagi qo'llanuvchilar. Bu, tarmoq xavfsizligi, autentifikatsiya, boshqaruv, bandvitchni boshqarish va ovozli, video va ma'lumotlarni almashish kabi xizmatlarni o'z ichiga oladi.
Kompyuter tarmoqlari arxitekturasi, kompyuterlarning bir-biriga bog'liqlik tuzilishini, ma'lumotlar almashishini, resurslarni ulashishini va tarmoqni boshqarishni o'z ichiga oladi. Bu tuzilishning asosiy maqsadi ma'lumotlarni samarali va etkazib beruvchi tarzda almashish va uzatish imkoniyatini yaratishdir.
Simli va simsiz tarmoqlar tasnifi, ularning turlari va arxitekturasi;
Tarmoqlar, ularning simli (wireline) va simsiz (wireless) turlari bo'lishi mumkin. Bu turlar aloqaning amalga oshirilish usullariga asoslangan.
1. Simli (Wireline) Tarmoqlar: Simli tarmoqlarda ma'lumotlar o'tkazish uchun joyni elektrik impulslari yoki optik signal orqali yuboriladi. Simli tarmoqlarning turli turlari mavjud bo'lib, ulardan ba'zilari quyidagilardir:
- Fizikaviy kabel tarmoqlari: Bunday tarmoqlar, mediya sifatida qo'llanuvchi kabel (ko'p o'tkan, fiber optik, qo'chqor) orqali ma'lumotlarni o'tkazadi. Ethernet, USB, HDMI, telefoniya kabi kabel tarmoqlar misollaridir.
- Ko'piktiruvchi tarmoqlar: Bunday tarmoqlarda, xususiyatr ikkita qurilma (kompyuter, printer yoki faks mashinasi) o'rtasida xavfsiz ma'lumot almashish uchun ko'piktiruvchi (switch yoki hub) qo'llaniladi.
- Tarmoq shaxzodasi (Backbone network): Bu tarmoq, katta tarmoq qismi yoki tarmoqning o'rtasidagi elementlarni bog'laydigan tarmoq qismi bo'lib, katta miqdorda ma'lumot almashish uchun ishlatiladi. Optik fiber tarmoqlar, T3 soatlangan tarmoqlar, Ko'p yo'l to'g'ridan-to'g'ri (DS1) kabi protokollar ishlatilishi mumkin.
2. Simsiz (Wireless) Tarmoqlar: Simsiz tarmoqlar esa signalning o'zaro radio yoki infratuzilishi orqali ma'lumot almashish uchun ishlatiladi. Ularning turlari quyidagilardan iboratdir:
- WLAN (Wi-Fi): Bu tarmoqlar, bepul kabi maydonlarda noyobdan noyob yo'llanib, beqiyos bo'lgan boshqa qurilmalar bilan aloqada bo'lishni ta'minlaydi. Ular mobil telefonlar, kompyuterlar va boshqa qurilmalar orqali internetga ulanishni ta'minlaydi.
- Bluetooth: Ushbu tarmoq, qisqa masofada joylashgan qurilmalar orasida ma'lumot almashishni ta'minlaydi. Masalan, mobil telefon va Bluetooth naqd kompyuter orasidagi aloqani amalga oshiradi.
- Cellular (Mobil) tarmoqlar: Bu tarmoq turi, mobil telefon operatorlari tomonidan taqdim etiladi va uyali telefonlar yoki mobil internet uchun ishlatiladi.
Terminal-host arxitektura, Bir pog’onali arxitektura, mijoz-server arxitekturasi.
1. Terminal-host arxitektura: Terminal-host arxitekturasi, mijoz kompyuterlari (terminal) va server kompyuterlari (host) orasidagi tizimni ifodalaydi. Bu arxitekturada, barcha kompyuterlar o'ziga xos o'ziga tegishli tarmoqni ishlatadi. Mijozlar, serverga aloqalanish orqali resurslarga (ma'lumotlar, ilovalar, xizmatlar) kirish imkoniyatiga ega bo'ladi. Bu tarmoq turi, server kompyuterining yuqori ish qobiliyati va resurslarga umuman kirishni ta'minlashi bilan ajralib turadi. Misol uchun, Citrix Virtual Apps va Desktops (avvalgi nomi XenApp va XenDesktop) bu tarmoq arxitekturasini qo'llab-quvvatlaydigan server dasturiy platformasining misollaridan biridir.
2. Bir pog'onali arxitektura: Bir pog'onali arxitektura (Single-tier architecture), bitta qurilma (yoki dastur) ichida barcha komponentlarni (ma'lumotlar saqlash, biznes loyihalari, interfeyslar kabi) o'z ichiga oladi. Bu arxitekturada, komponentlar to'g'ridan-to'g'ri kompyuterda yoki bir serverda joylashadi. Bunda ma'lumotlar va logika o'zaro tuzilgan bo'lib, mijozlar o'zlarining boshqa qurilmalarga ulanishga ega bo'lmaydi. Bu arxitektura ko'p qiyinchiliklar va skalalashning cheklanganligi bilan bog'liq bo'lishi mumkin. Misol uchun, lokal diskda joylashgan bas-loyiha, to'lov tizimi yoki shaxsiy blog bu tarmoq arxitekturasini namoyon qiladi.
3. Mijoz-server arxitekturasi: Mijoz-server arxitekturasi (Client-server architecture), mijozlar (klientlar) va serverlar orasidagi aloqalarni ifodalaydi. Mijozlar serverlarga so'rov yuborish orqali resurslarga (ma'lumotlar, xizmatlar) kirish imkonini olishadi, va serverlar bu so'rovlarni qabul qilib, ularni bajarib natija yoki javob sifatida mijozlarga jo'natadi. Bu arxitekturada serverlar resurslarni boshqarish va ularga kirishni nazorat qilishda muvaffaqiyatli bo'ladi. Mijozlar esa serverlar orqali ma'lumotlarga va xizmatlarga osonlik bilan murojaat qila oladi. Bu arxitektura ko'p xizmatlar tizimlari, bulut kompyuterlash, veb-saytlar va dasturlovchi serverlarning keng qo'llaniladigan modeli hisob
Do'stlaringiz bilan baham: |
