Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiy



Download 153 Kb.
bet1/6
Sana27.01.2022
Hajmi153 Kb.
#413151
  1   2   3   4   5   6
Bog'liq
HFX AMALIYOT 2


O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
“Energiya ta’minlash tizimlari” kafedrasi

Hayot faoliyati xavfsizligi”


fanidan


AMALIYOT


TOPSHIRIQ №2
Bajardi: Kompyuter injiniringi ta’lim yo‘nalishi
026-18 SKIo`-guruh
talabasi Nabiyev Husanmurod

Qabul qildi: Qodirov Fazliddin Misliddinovich




Toshkent 2021

Hayot faoliyati xavfsizligi” fandan




2 T O P SH I R I Q (AMALIYOT)





Talabaning F.I.Sh.

Variant nomeri

Nazariy savollar nomeri


Nabiyev Husanmurod Ixtiyor o‘g‘li

026-18

№ 55

55,29,68






I. Nazariy savollar:

55. Nurlanish faolligi o‘lchov birliklari.


29. Inson tanasidan o’tgan tokning chastotasi.
68. Qurilmalardan foydalanishning ratsional rejimini o‘rnatish.
1-savolga javob
Yorug’lik nurlanish- bu yadro quroli portlashi natijasida olovli shar va chaqnashdan 
hosil bo’ladigan ultrabinafsha va ultraqizil nurlar oqimidan iborat holat. Yadro portlashining 
quvvatiga bog’liq holda yorug’lik nurlanish 3 - 30 soniya davometishi mumkin. Yorug’lik 
nurlanishi ochiq joyda turgan odamlar va hayvonlarning ko’z tubi, teri qatlamlarining kuyishiga 
olib keladi, har xil buyumlarning yonib ketishini keltirib chiqaradi. Yorug’lik nurlanishi olov 
sharining shu’lalanish paytidagi energiyasi kal/sm 2  da o’lchanadi. Quvvati 20 Kt yadro 
qurilmasining portlashi natijasida kunduzi 60 km masofada ochiq, havoda (ko’rinish 40 km) ko’z 
tubi kuyishi sodir bo’ladi. 1 Mt yadro quroli 60 km balandlikda portlatilganda 500 km 
uzoqlikdagi 
quyonlarda ko’z tubi kuyishi aniqlangan. Odamlar va hayvonlar yorug’lik nurlanishi bilan teri 
qatlamlarining kuyishi, tananing portlashga qaragan tomonidagi joylarda sodir bo’ladi. 
Yorug’lik 
nurlanishida turli materiallarning tez yonishi tufayli katta yong’inlar sodir bo’ladi.
Radioaktiv nurlanishlarning o’lchov birliklari. Har qanday radioaktiv elementning atom 
yadrolari ma’lum vaqt ichida asta-sekin umumiy sonining bir qismi parchalanadi. Ma’lum 
radioaktiv izotopining istalgan miqdori uchun qo’yidagi qonuniyat xarakterlidir: radioaktiv 
atomlar 
yadrolari umumiy sonining yarmi har doim bir xil vaqtda, yarim parchalanish davrida 
parchalanadi, 
Demak, ma’lum bir izotop uchun yarim parchalanish davri o’zgarmas kattalikdir. Yarim 
parchalanish davri qancha katta bo’lsa, parchalanish shuncha sekin bo’ladi, radioaktiv izotop 
radioaktiv nurlanishlar hosil qilib uzoq «yashaydi». Har xil izotoplar har xil yarim parchalanish 
davri bilan farqlanadi. Masalan yod-131ning yarim parchalanish davri 8,04 kunni, strontsiy-89 

51kun, kobalt-60 - 5,3 yil, strontsiy-90 - 28 yil, plutoniy- 239 24 000 yil, uran-235 - 710 mln yilni 
tashkil qiladi. 
Yarim parchalanish davri radioaktiv modda parchalanish tezligini belgilaydi, ammo uning 
miqdorini aniqlamaydi. Radioaktiv elementning miqdorini o’lchash massa birliklarida ancha 
qiyin, 
chunki radioaktiv izotoplar odatda radioaktiv emaslari bilan aralashma holda bo’ladi. Bundan 
tashqari har xil izotoplar bir xil massali bo’lsalarda turli radioaktivligi bilan bir-biridan farq 
qiladi. 
Shuning uchun radioaktiv moddaning miqdorini uning aktivligiga qarab baholash qabul 
qilingan  bo’lib, bu shunday vaqt birligi ichida parchalanadigan atomlar soniga tushuniladi, masalan, 1 
soniyada 100 parchalanish, 1 daqiqada 10 parchalanish va shu kabilar. 
Aktivlikning tizimsiz birligi bo’lib kyuri(Ki) hisoblanadi. Kyuri - bu radioaktiv modda ning 
shunday miqdoriki, bunda atom yadrolarining 37 mlrd parchalanishi 1 sek da (1 kyuri-37,109 
parch/sek) sodir bo’ladi. Bu birlikning hosilalari millikyuri-0,001 kyuri va mikrokyuri-0,000001 
kyuri hisoblanadi. Radioaktivlikning tizimli birligi bekkereldir (Bk). Bir bekkerel 1 sek da 1 ta 
parchalanishga to’g’ri keladi. Tizimsiz birliklar sistemasi birliklarga ma’lum koeffitsient 
yordamida  o’tkaziladi (1 kyuri-37 mlrd Bk). 
Yuzalarning radioaktiv moddalar bilan ifloslanish darajasining parch/min sm 2  da 
ifodalanishi ifloslanishning zichligi deyiladi, mahsulot hajm birligidagi radioaktiv moddalar 
miqdori ularning kontsentratsiyasi deyiladi (Ki/kg, Ki/l). 
Radioaktiv ifloslanish darajasini gamma-nurlanish miqdor quvvati birliklarida (mR/s, 
mkR/s) o’lchanadi. Mana shu birliklarda yuzalar ifloslanishi mumkin bo’lgan darajalari, 
shuningdek, oziq-ovqat, yem-xashak va suvning ifloslanishi ifodalanadi. 
Ekspozitsion  miqdorning  tizimsiz  birligi,  rentgen  hisoblanadi.  Rentgen  (R)-bu 
gammanurlanishning  miqdori bo’lib, bunda 1 sm   quruq havoda 0° temperaturada va 760 mm simob ustuni 
bosimda, ulardan har birining zaryadi elektron zaryadiga teng 2,083 mlrd juft ion hosil qiladi. 1 

miqdorga 1 g havodagi 83 erg energiya yutilishi to’g’ri keladi; 1 g biologik to’qima 93 erg 1R = 
2,58 10 -4 
Kl/kg energiya yutadi. Rentgenning hosilalari - millirentgen (1 mR- 1,0 -3
R) va 
mikrorentgen (1 mkR-10 -6 R) dir. 
Gamma va rentgen nurlarining biologik effekti-yutilgan miqdorning kattaligiga bog’liq
bo’ladi. Nurlanishning yutilgan miqdor birligi 1 kg/ga djoul (Dj/kg) hisoblanadi. Standartga 
163  muvofiq, djoul kg ga -1 kg nurlangan moddaga uzatiladigan massa istalgan tur ionlovchi 
nurlanish 
bir djoul o’lchaydigan nurlanish energiyasidir. Yutilgan miqdorning birligi qilib, xalqaro 

Download 153 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish