Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent ahborot texnologiyalar universiteti

MUHAMMAD AL-XORAZMI AL-XORAZMIY NOMIDAGI

TOSHKENT AHBOROT TEXNOLOGIYALAR UNIVERSITETI

DASTURIY INJINIRING FAKULTETI

314-20 gurux talabasi O`rolov Alisher

Akademik yozuv fanidan 4-topshirig`I

Mavzu: Muloqot texnologiyasi va texnikasi. Muloqot shakllari

Muloqot texnologiyasi va texnikasi. Muloqot shakllari

1- topshiriq.

Muso al- Xorazmiy

Buyuk matematik, astronom va geograf Muhammad al-Xorazmiy VIII asrning oxiri va IX asrning birinchi yarmida yashab ijod etgan.

Xorazmiy dunyo faniga katta hissa qo‘shdi. U–algebra fanining asoschisi. “Algebra” so‘zi uning “Al-kitob al-muxtasar fi hisob al-jabr va al-muqobala” nomli risolasidan olingan. Uning bu arifmetikaga oid risolasihind raqamlariga asoslangan. Hozirgi kunda biz foydalanadigan o‘nlik pozitsion hisoblash sistemasi va shu sistemadagi amallar Yevropada keng tarqalgan. Olimning “al-Xorazmiy” nomi esa “algoritm” shaklida fanda abadiy o‘rnashib, Xorazmiy asos solgan yangi fanning nomi bo‘lib qoldi.

Xorazmiyning eng yirikastronomik asari uning “Zij”idir. Bunda shaharlar, tog‘lar, dengizlar, orollar va daryolardagi 2402 ta geografik joyning koordinatalari keltirilgan. Uning bu asari o‘rta asrdagi eng birinchi geografik asar bo‘lib, keyingi davrlarda geografiya fanining rivojlanishida katta ahamiyat kasb etdi.

Xorazmiy asarlari dunyoning turli kutubxonalarida saqlanib, g‘arb va sharq tillariga tarjima qilingan. Hozirda uning nomiga turli mamlakatlarda (Eron, Turkmaniston, O‘zbekiston va boshqalar) mukofot va medallar ta’sis etilgan.

Tushunchalar	Tushunchalar tаhlili
Algebra	Arifmetikaga oid kitobdan olingan nom
O‘nlik pozitsion hisoblash sistemasi	Hind raqamlari
Algoritm	Al-Horazmiyning nomidan kelib chiqqan matematik tushuncha
Zij	Horazmiyning astraomik asari
Koordinata	Geagrafik oylashuvning o`lchov usuli
Astronomik	Osmon jisimlariniga oid narsa hodisa
Hind rаqаmlari	O‘nlik pozitsion hisoblash sistemasi

2-topshiriq.Gaplarni uslubiy shakliga ko‘ra guruhlarga ajratib ko‘chiring. Nuqtalar o‘rniga nutq uslubiga xos so‘z yoki fe’l shaklini qo‘ying.

1. 
   Men bu gapni faqat tarjima vajidan aytayotganim yo‘q. Yozuvchi o‘z ona tilisi ustiga o‘z zamonasining boy, madaniy tilini bilmasdan qanot bog‘lamaydi.Buning misolini adabiyotimiz tarixida, hozirgi adabiyotimizniko‘rishngiz mumkin (A.Q.)
   
2. 
   Bulardan birinchi nutq madaniyati sohasining vazifasi til va nutqdagi nuqson va kamchilliklarni aniqlash, to‘plash, uni o‘rganish va bartaraf etishdan iboratdir, deyilgan nuqtai nazar.
   
3. 
   O‘sha ”masalang” o‘rniga tushsa dashnominga qalqon bo‘lishi, lovillagan asablarga suv purkab, seni ortiqcha dilsiyohliklarni asrashi ham mumkin!(O‘.Usmonov)
   
4. 
   Men, Rasulov Anvar, “Eng yaxshi kitobxon” ko‘rik-tanlovini o‘tkazish…litseyimiz kutubxonasidan 10 ta badiiy kitob ol…
   
5. 
   Axir, talaba jamiyatning oldi qatlami sanaladi. Shunidek kerakda, “o‘qib uqmasa bekor” bo`lish.