Muhammad al-Xorazmiy nomidagi tatu samarqand filiali

Muhammad al-Xorazmiy nomidagi TATU Samarqand filiali

Laboratoriya mashg‘ulotI

FAN:		DASTURLASH I
Hafta raqami:		8
Mashg‘ulot mavzusi:		Ko‘rsatkichla va ular bilan ish yuritish
ishning Maqsadi:		Ko‘rsatkichni e’lon qilish va uning uchun xotiradan joy ajratilishini ko‘rib chiqish; Qiymatlarga ko‘rsatkich yordamida murojaat qilishni ko‘rib chiqish ; Typedef kalit so‘zi yordamida sinonim turlar yaratish. Ko‘rsatkichlardan foydalanib oddiy dasturlar tuzish. Funksiyadan ko‘rsatkich orqali qiymat qaytarilishini ko‘rib chiqish; Massivda qo‘llaniladigan funksiyalarda ko‘rsatkichlardan foydalanishni o‘rganish; Massiv va ko‘rsatkichlardan foydalanib dastur tuzish.

1-mashq. Ko‘rsatkichlar qo‘llanilishini namoyish etuvchi dastur tuzilsin.

Dastur kodi:

1. 
   #include
   
2. 
   using namespace std;
   
3. 
   
   
4. 
   int main()
   
5. 
   {
   
6. 
   int count = 5;
   
7. 
   int* pCount = &count;
   
8. 
   
   
9. 
   cout << "Znacheniye count raven ==> " << count << endl;
   
10. 
    cout << "Adress count raven ==> " << &count << endl;
    
11. 
    cout << "Adress count raven ==> " << pCount << endl;
    
12. 
    cout << "Znacheniye count raven ==> " << *pCount << endl;
    
13. 
    
    
14. 
    return 0;
    
15. 
    }
    

Natija:

6-satrda count nomli o‘zgaruvchi e’lon qilinmoqda va uning boshlang‘ich qiymati 5 ga teng. 7-satrda pCount nomli ko‘rsatkich-o‘zgaruvchi e’lon qilinmoqda va uning qiymati count o‘zgaruvchisining adresiga teng.

Quyidagi sintaksislarga ahamiyat bering

pCount = &count; // tugri

chem

*pCount = &count; // xato

2-mashq. Yuqoridagi dastur kodi typedef kalit so‘zi ishlatilgan holda qaytadan ko‘rib chiqilsin.

Dastur kodi:

1. 
   #include
   
2. 
   using namespace std;
   
3. 
   typedef int* intPointer;
   
4. 
   
   
5. 
   int main()
   
6. 
   {
   
7. 
   int count = 5;
   
8. 
   intPointer pCount = &count;
   
9. 
   
   
10. 
    cout << "Znacheniye count raven ==> " << count << endl;
    
11. 
    cout << "Adress count raven ==> " << &count << endl;
    
12. 
    cout << "Adress count raven ==> " << pCount << endl;
    
13. 
    cout << "Znacheniye count raven ==> " << *pCount << endl;
    
14. 
    
    
15. 
    return 0;
    
16. 
    }
    

Natija:


3-mashq. Ko‘rsatkichlar va massivdan foydalangan holda dastur tuzilsin.

Dastur kodi:

1 #include

2 using namespace std;

3

4 int main()

5 {

6 int list[6] = {11, 12, 13, 14, 15, 16};

7 int* p = list;

8

9 for (int i = 0; i < 6; i++)

10 cout << "address: " << (list + i) <<

11 " znacheniye: " << *(list + i) << " " <<

12 " znacheniye: " << list[i] << " " <<

13 " znacheniye: " << *(p + i) << " " <<

14 " znacheniye: " << p[i] << endl;

15

16 return 0;

17 }
Natija:


7-satrda int turiga mansub ko‘rsatkich e’lon qilinmoqda, uning qiymatiga esa massiv adresi ta’minlanmoqda.

int* p = list;

Ahamiyat bering, massiv adresini ta’minlash vaqtida (&) operatoridan foydalanmayapmiz, chunki massiv nomining o‘zi massivning boshlang‘ich adresini o‘zida saqlaydi. Yuqoridagi yozuv quyidagi bilan teng kuchli:

int* p = &list[0];

1-mashq. swap dasturini qiymatlarni ko‘rsatkich yordamida yuborishni qo‘llagan qolda tuzish.

Dastur kodi:

1. 
   #include
   
2. 
   using namespace std;
   
3. 
   
   
4. 
   //Zamena dvux peremennyx, ispolzuya peredachu po znacheniyu
   
5. 
   void swap1(int n1, int n2)
   
6. 
   {
   
7. 
   int temp = n1;
   
8. 
   n1 = n2;
   
9. 
   n2 = temp;
   
10. 
    }
    
11. 
    
    
12. 
    // Zamena dvux peremennyx, ispolzuya peredachu po ssylke
    
13. 
    void swap2(int& n1, int& n2)
    
14. 
    {
    
15. 
    int temp = n1;
    
16. 
    n1 = n2;
    
17. 
    n2 = temp;
    
18. 
    }
    
19. 
    
    
20. 
    // Peredacha dva ukazatelya po znacheniyu
    
21. 
    void swap3(int* p1, int* p2)
    
22. 
    {
    
23. 
    int temp = *p1;
    
24. 
    *p1 = *p2;
    
25. 
    *p2 = temp;
    
26. 
    }
    
27. 
    
    
28. 
    // Peredacha dva ukazatelya po ssylke
    
29. 
    void swap4(int* &p1, int* &p2)
    
30. 
    {
    
31. 
    int* temp = p1;
    
32. 
    p1 = p2;
    
33. 
    p2 = temp;
    
34. 
    }
    
35. 
    
    
36. 
    int main()
    
37. 
    {
    
38. 
    // Obyavleniye i initsializatsiya peremennyx
    
39. 
    int num1 = 1;
    
40. 
    int num2 = 2;
    
41. 
    
    
42. 
    cout << "Pered vyzovom funktsii num1 = "
    
43. 
    << num1 << " i num2 = " << num2 << endl;
    
44. 
    
    
45. 
    // Vyzov 1-y funksii
    
46. 
    swap1(num1, num2);
    
47. 
    
    
48. 
    cout << "Posle vyzova funksii, num1 = " << num1
    
49. 
    << " i num2 = " << num2 << endl;
    
50. 
    
    
51. 
    cout << "Pered vyzovom funktsii num1 = "
    
52. 
    << num1 << " i num2 = " << num2 << endl;
    
53. 
    
    
54. 
    // Vyzov 2-y funksii
    
55. 
    swap2(num1, num2);
    
56. 
    
    
57. 
    cout << "Posle vyzova funksii, num1 = " << num1
    
58. 
    << " i num2 = " << num2 << endl;
    
59. 
    
    
60. 
    cout << "Pered vyzovom funktsii num1 = "
    
61. 
    << num1 << " i num2 = " << num2 << endl;
    
62. 
    
    
63. 
    // Vyzov 3-y funksii
    
64. 
    swap3(&num1, &num2);
    
65. 
    
    
66. 
    cout << "Posle vyzova funksii, num1 = " << num1
    
67. 
    << " i num2 = " << num2 << endl;
    
68. 
    
    
69. 
    int* p1 = &num1;
    
70. 
    int* p2 = &num2;
    
71. 
    cout << "Pered vyzovom funktsii p1 = "
    
72. 
    << p1 << " i p2 = " << p2 << endl;
    
73. 
    
    
74. 
    // Vyzov 4-y funksii
    
75. 
    swap4(p1, p2);
    
76. 
    
    
77. 
    cout << "Posle vyzova funksii, p1 = " << p1
    
78. 
    << " i p2 = " << p2 << endl;
    
79. 
    
    
80. 
    return 0;
    
81. 
    }
    

Natija:


To‘rtta funksiya swap1, swap2, swap3 va swap4 5-34 satrlarda e’lon qilingan. swap1 funksiyasi num1 ni n1 ga num2 ni n2 ga ta’minlash orqali chaqirilayapti (46-satr). swap1 funksiyasi n1 va n2 qiymatlarini o‘zgartirmoqda. n1, num1, n2, num2 o‘zgaruvchilar mustaqil bo‘lib. Funksiya chaqirilgandan so‘ng num1 va num2 qiymatlari o‘zgarishsiz qolmoqda.

swap2 funksiyasi 2 ta havolali parametrga ega: int & n1 va int & n2 (13-satr). num1 va num2 havolalari n1 va n2 ga yuborilgan (55-satr), shuning uchun n1 va num1 psevdonim hisoblanadi, n2 va num2 – ham psevdonimdir. swap2 da n1 va n2 o‘rnini o‘zgartiradi. Funksiya chaqirilganda esa num1 va num2 ham o‘z o‘rinlarini o‘zgartirishadi.

swap3 funksiyasi esa 2 ta ko‘rsatkich parametrga ega, p1 va p2 (21 satr). num1 va num2 adreslari p1 va p2 jo‘natiladi (64-satr), shuning uchun p1 va & num1 xotiradagi bitta joyda turadi, p2 va & num2 ham xotirada bir joyda saqlanadi. * p1 va * p2 swap3 da o‘z joylarini almashtiradi. Funksiya chaqirilgandan so‘ng num1 va num2 qiymatlari ham o‘z joylarini almashtiradi.

swap4 funksiyasi 2 ta ko‘rsatkich parametrga ega, p1 va p2, havola orqali yuborilganda (2-satr). Mazkur funksiyaning chaqirilishi p1 ni p2 ga o‘zgartiradi (75-satr).

2-mashq. Massiv elementlarini teskarisiga almashtiradigan dastur ko‘rsatkichlardan foydalangan holda tuzilsin.

Dastur kodi:

1 #include

2 using namespace std;

3

4 int* reverse(int* list, int size)

5 {

6 for (int i = 0, j = size - 1; i < j; i++, j--)

7 {

8 // Swap list[i] with list[j]

9 int temp = list[j];

10 list[j] = list[i];

11 list[i] = temp;

12 }

13

14 return list;

15 }

16

17 void printArray(const int* list, int size)

18 {

19 for (int i = 0; i < size; i++)

20 cout << list[i] << " ";

21 }

22

23 int main()

24 {

25 int list[] = {1, 2, 3, 4, 5, 6};

26 int* p = reverse(list, 6);

27 printArray(p, 6);

28

29 return 0;

30 }

Natija:


3-mashq. min_element i max_element funksiyalaridan foydalangan holda massivdagi maksimal va minimal elementlarni qaytaradiga va massivni sortirovka funksiyasidan foydalanib va random_shuffle funksiyalari yordamida dastur tuzilsin.
Dastur kodi:

1. 
   #include
   
2. 
   #include
   
3. 
   using namespace std;
   
4. 
   
   
5. 
   void printArray(const int* list, int size)
   
6. 
   {
   
7. 
   for (int i = 0; i < size; i++)
   
8. 
   cout << list[i] << " ";
   
9. 
   cout << endl;
   
10. 
    }
    
11. 
    
    
12. 
    int main()
    
13. 
    {
    
14. 
    int list[] = {4, 2, 3, 6, 5, 1};
    
15. 
    printArray(list, 6);
    
16. 
    
    
17. 
    int* min = min_element(list, list + 6);
    
18. 
    int* max = max_element(list, list + 6);
    
19. 
    cout << "Minimalnoye znacheniye " << *min << " index "
    
20. 
    << (min - list) << endl;
    
21. 
    cout << "Maksimalnoye znacheniye " << *max << " index "
    
22. 
    << (max - list) << endl;
    
23. 
    
    
24. 
    random_shuffle(list, list + 6);
    
25. 
    printArray(list, 6);
    
26. 
    
    
27. 
    sort(list, list + 6);
    
28. 
    printArray(list, 6);
    
29. 
    
    
30. 
    int key = 4;
    
31. 
    int* p = find(list, list + 6, key);
    
32. 
    if (p != list + 6)
    
33. 
    cout << "Znacheniye " << *p << " nayden na pozicii "
    
34. 
    << (p - list) << endl;
    
35. 
    else
    
36. 
    cout << "Znacheniye " << *p << " ne nayden" << endl;
    
37. 
    
    
38. 
    return 0;
    
39. 
    }
    

Natija:

min_element (list, list + 6) (17-satr) chaqirilganda ko‘rsatkich massivdagi eng kichik elementni list[0] dan list[5] ga ko‘chirgan. Bu holda list + 5 qaytariladi chunki 1 eng kichik element hisoblanadi.

random_shuffle (list, list + 6) (24-satr) tasodifiy tarzda massiv elementlarini joyini o‘zgartirmoqda list[0] dan list[5] ga.

sort (list, list + 6) (27-satr) chaqirilganda massif elementlari saralanmoqda.

find(list, list + 6, key) (31-satr) funksiyasi key ni massiv ichidan topish uchun qo‘llanilgan. Element topilganda funksiya massivda topilgan elementni qaytarmoqda, aks holda esa funksiya oxirgi elmentdan keyin keladigan pozitsiyani qaytaradi (list + 6).

Dasturlash I fanidan 8.1-laboratoriya mashgʻuloti