Муддат: 2022 йил 30 апрель 1-вариант ялпи талаб – ялпи таклиф модели

Yalpi talab (inglizcha: Aggregate demand) — iqtisodda yakunlangan mahsulotlar va xizmatlar uchun maʼlum bir paytda va narxda boʻlgan umumiy talab.^[1] Yalpi talab barcha mumkin boʻlgan narx darajalarida sotib olinadigan mahsulotlar va xizmatlar qiytmatini belgilaydi.^[2] Yalpi talab biror bir mamlakatning Yalpi ichki maxsulotga boʻlgan talabdir.

YAlpi talab-yalpi taklif modeliga umumiy tavsif. YAlpi talab tushunchasi va grafigi.Har qanday bozorda vaziyat talab va taklif o’rtasidagi nisbatga bog’liq bo’lib, ularhajmlarining o’zgarishi baholarning o’zgarishini keltirib chiqaradi. Baholarning o’zgarishi esatalab va taklif hajmlariga ta’sir ko’rsatadi. Bunday o’zaro bog’liqlik umumlashtirilgan holdako’rib chiqiladigan milliy bozorga ham ta’luqlidir.Alohida tovarlar va xizmatlar bozoridagi bunday bog’liqlik talab va taklif modeliyordamida tadqiq qilinishini yaxshi bilamiz. Ammo makroko’lamda milliy ishlab chiqarishhajmining o’zgarishi bilan birga baholar umumiy darajasining o’zgarishi o’rtasida bog’liqliknitadqiq qilish, nima uchun milliy ishlab chiqarish hajmi ayrim davrlarda barqaror o’sishi, ba’zidavrlarda esa pasayib ketishni izohlab berish uchun bu modellardan foydalanib bo’lmaydi.Bu vazifani bajarish uchun yalpi talab - yalpi taklif (AD-AS aggregate demand- aggregatesupply) modelidan foydalanamiz.Bu modelda yalpi taklif, baholarning umumiy darajasi kabi agregat ko’rsatkichlaridanfoydalaniladi.Makroiqtisodiyotda AD-AS modeli ishlab chiqarish hajmlari va baholar darajalariningtebranishlarini hamda ular o’zgarishining oqibatlarini o’rganish uchun bazaviy model bo’libhisoblanadi. AD-AS modeli yordamida davlat iqtisodiy siyosatining turli variantlari tasvirlabberilishi mumkin.YAlpi talab – uy xo’jaliklari, korxonalar, hukumat va chet ellik xaridorlarning baholarningma’lum darajasida iqtisodiyotda ishlab chiqarilgan yakuniy tovarlar va xizmatlarning umumiyhajmiga bo’lgan talabidir.PBahodan boshqa omillar ta’siriAD1ADBaho omillarining ta’siri



P


AD



Y
Y5.1-chizma. YAlpi talab egri chizig’iYOki boshqacha qilib aytganda yalpi talab iqtisodiyotda ishlab chiqarilgan yakuniytovarlar va xizmatlarni sotib olishga qilingan umumiy harajatlar yig’indisidir. Formulako’rinishida yalpi talabni quyidagicha tasvirlash mumkin:AD = S + I + G + Xn.Baholar darajasi va talab qilingan milliy mahsulot hajmi o’rtasidagi bog’liqlikni ifodaetuvchi chiziq yalpi talab egri chizig’i deb ataladi. Buni chizma ko’rinishida tasvirlash mumkin(9-chizma).9-chizmadan ko’rinib turibdiki, yalpi talab egri chizig’i doimo pastga va o’ngga suriladi.Bunday surilishning sababi har xil.Ma’lumki, alohida olingan tovarlar bozorida talab egrichizig’ining surilishiga asosan daromad samarasi va o’rinbosar tovarlar sabab bo’ladi.

2.