Muammo. 1-mavzu. Iqtisodiyotda axborot tizimlari va texnologiyalari fanining maqsad va vazifalari

2-keys. Texnologiyaning barcha turlari iqtisodiyotning turli sohalarida kiritilishi va samarali qo'llanilishi mumkin.

Keysning vazifasi. Iqtisodiyotning turli sohalarida nanotexnologiya, biotexnologiya va infotexnologiyalarni qo'llash o'rtacha 33% ga yetishi mumkin.

Muammo. Iqtisodiyotning turli sohalarida axborot texnologiyalaridan foydalanishning xarakteri va samaradorligini aniqlash.

Javob: Tехnologiya" so`zi lotincha "thexnos" - san`at, hunar, ustalik, soha va"logos" - fan dеgan ma`noni bildiradi. Tехnologiya - bu sun`iy ob`yеktlarni yaratishga yo`naltirilgan jarayonlarni boshqarishdir.

Bugungi kunda iqtisodiy sohalarda muvaffaqiyatli omillaridan biri bu dasturiy ta'minot, kompyuter va telekommunikatsiya uskunalaridan foydalangan holda doimiy ravishda innovatsiyalarni joriy etishdir.

Javob: Nanotexnologiya - bu nazariy asoslash, tadqiqot, tahlil qilish va sintez qilishning amaliy usullari to'plami, shuningdek alohida atom va molekulalarni boshqariladigan manipulyatsiyasi yordamida ma'lum atom tuzilishiga ega mahsulotlarni ishlab chiqarish va ulardan foydalanish usullari bilan shug'ullanadigan fundamental va amaliy fan va texnika sohasi.

Nanotexnologiya 0,1 dan 100 nm gacha bo'lgan ob'ektlar bilan shug'ullanadi. Ushbu ob'ektlar, qoida tariqasida, alohida zarralar emas, balki sirtda yoki hajmda nanostrukturali murakkab makro-yoki mikro ob'ektlardir. Nanomateriallarni qo'llashning asosiy yo'nalishlari ularning uchta muhim xususiyatlari bilan belgilanadi. Ularning kichik o'lchamlari juda katta ahamiyatga ega, bu esa nanostrukturalarning boshqa texnologiyalarga kira olmaydigan joylarda ishlashiga imkon beradi. Ikkinchidan, saqlash yuzasining katta "maydoni" katta hajmdagi ma'lumotlarning saqlanishini ta'minlaydi. Uchinchidan, nanozarralarning kvantga yaqin o'lchamlari tufayli paydo bo'ladigan maxsus fizik-kimyoviy xossalari, maxsus tuzilmalarni yaratish uchun nanomateriallarni o'z-o'zini tashkil etish jarayonlaridan foydalanishga imkon beradi.

Hozirgi vaqtda nanotexnologiyalarni rivojlantirishning asosiy yo'nalishlari - nanomateriallar ishlab chiqarish, nanobiotexnologiyalarni rivojlantirish, shuningdek, nanotexnika va nanotools yaratish.

Nanotexnologiyalar deyarli cheksiz qo'llanilish doirasiga ega - aerokosmikdan tortib to neft ishlab chiqarishga qadar - shuning uchun ular iqtisodiyotning mutlaqo yangi texnologik tuzilishi uchun asos bo'lib xizmat qiladi.

Bizda iqtisodiyotning turli sohalarida nanotexnologiyani qo'llash o'rtacha 33% ga yetishi mumkin qilib belgilangan.

Javob: Aхborot tехnologiyasi - bu aхborotni bir ko`rinishdan ikkinchi, sifat jihatidan yangi ko`rinishga kеltirish, aхborotni yig`ish, qayta ishlash va uzatishning usul va vositalari majmuasidan foydalanish jarayonidir.

Aхborot tехnologiyasi Iqtisodiy rivojlanishning muhim omiliga aylanmoqda. Aхborot bilan qamrab olinmagan biror muhim хo`jalik sohaga (masalan, ta`lim, ishlab chiqarish, transport, krеdit-moliya, savdo, qishloq хo`jalik) misol kеltirish qiyinmas. Ayni paytda kompyutеrlar va aloqa vositalari asosida aхborotni to`plash, saqlash va taqdim etishning zamonaviy usullari, yangi aхborot tехnologiyalari va хizmatlarni sotish (tarqatish) maqsadlarida ishlab chiqarish mustaqil tarmoq sifatida shakllandi va ajralib chiqdi. Shunday qilib, хalq хo`jaligini aхborotlashtirish kеlgusiga aхborot tехnologiyasining inqilobiga o`tish dеmakdir.

Bizda iqtisodiyotning turli sohalarida infotexnologiyani qo'llash o'rtacha 33% ga yetishi mumkin qilib belgilangan.

Javob: Biotexnologiya - bu tirik organizmlardan, ularning tizimlaridan yoki ularning hayotiy faoliyati mahsulotlaridan texnologik muammolarni hal qilishda foydalanish imkoniyatlarini, shuningdek, genetik muhandislik usuli bilan zarur xususiyatlarga ega tirik organizmlarni yaratish imkoniyatlarini o'rganadigan fan.

Biotexnologiya yordamida yangi diagnostika, vaktsinalar va dori-darmonlarni olish mumkin. Biotexnologiya asosiy don ekinlarining hosildorligini oshirishda yordam berishi mumkin, bu ayniqsa dunyo aholisining ko'payishi bilan bog'liq. Katta hajmdagi biomassadan foydalanilmagan yoki to'liq ishlatilmaydigan ko'plab mamlakatlarda biotexnologiya ularni qimmatbaho mahsulotlarga aylantirish, shuningdek har xil bioyoqilg'i turlarini ishlab chiqarish uchun biotexnologik usullar yordamida qayta ishlash usullarini taklif qilishi mumkin. Bundan tashqari, to'g'ri rejalashtirish va boshqarish bilan biotexnologiya kichik hududlarda kichik sanoat korxonalarini yaratish uchun qishloq joylarini sanoatlashtirish vositasi sifatida foydalanishi mumkin, bu bo'sh hududlarni yanada faol rivojlanishini ta'minlaydi va bandlik muammosini hal qiladi.

Yuqorida aytib o'tilganlarga asoslanib, biz rivojlangan biotexnologiya hayot sifatini va inson salomatligini yaxshilashda, davlatlarning (ayniqsa rivojlanayotgan mamlakatlarda) iqtisodiy va ijtimoiy o'sishini ta'minlashda muhim rol o'ynashi mumkin degan xulosaga kelishimiz mumkin.

Bizda iqtisodiyotning turli sohalarida biotexnologiyani qo'llash o'rtacha 33% ga yetishi mumkin qilib belgilangan

Javob: Zamonaviy iqtisodiyotni innovatsion rivojlantirish uchun texnologiyani rivojlantirishning uchta yo'nalishi muhim ahamiyatga ega: axborot texnologiyalari, nanotexnologiya va biotexnologiyasi.

Axborot texnologiyalari, biotexnologiya, nanotexnologiyalar va kognitiv fanlarning o'zaro ta'siri ayniqsa qiziqarli va ahamiyatli ko'rinadi. Yaqinda tadqiqotchilar tomonidan kuzatilgan ushbu hodisa NBIC-konvergentsiya deb nomlanadi (mintaqalarning birinchi harflariga ko'ra: N –nano; B –bio; I –info; C –cogno).

Biotexnologiya shuningdek, nanotexnologiya va kognitiv ilm-fan uchun, hattoki kompyuter texnologiyalarini rivojlantirish uchun vositalar to'plami va nazariy asos yaratadi

Nanotexnologiyalar - bu alohida atomlar darajasida moddalar bilan ishlash texnologiyalari. Nanotexnologiya yangi sanoatning paydo bo'lishi va rivojlanishiga olib keladi nanomeditsina: biologik jarayonlarni molekulyar darajada boshqarishga imkon beradigan texnologiyalar to'plami

Nanotexnologiya va axborot texnologiyalari o'rtasidagi o'zaro ta'sir ikki tomonlama sinergetik (o'zaro mustahkamlovchi) va xarakterga ega. Nanotexnika qurilmalarini kompyuter simulyatsiyasi uchun axborot texnologiyalari qo'llaniladi

Axborot texnologiyalari biologik tizimlarni modellashtirishda ham qo'llaniladi. Hisoblash biologiyasining yangi fanlararo sohasi vujudga keldi, shu jumladan bioinformatika, tizim biologiyasi va boshqalar, kelajakda tirik organizmlarni genetik koddan tortib, organizmning tuzilishiga, uning o'sishi va rivojlanishiga qadar, populyatsiya evolyutsiyasigacha to'liq modellashtirish mumkin bo'ladi.

Biotexnologiyaning rivojlanishiga nafaqat kompyuter texnologiyalari katta ta'sir ko'rsatadi. Teskari jarayon, masalan, DNK deb nomlangan kompyuterlarning rivojlanishida ham kuzatiladi.

Yuqorida tavsiflangan aloqalarni, shuningdek zamonaviy ilm-fanning umuman fanlararo xususiyatini hisobga olgan holda, kelajakda kutilayotgan NBIC sohalarining yagona ilmiy va texnologik bilimlar maydoniga qo'shilishi haqida gapirish mumkin.



Iqtisodiyotning turli sohalarida axborot texnologiyalaridan foydalanishning xarakteri va samaradorligini aniqlash.