Муҳаммад ал-хоразмий номидаги тошкент ахборот технологиялари университети “маълумотлар узатиш тармоқлари ва тизимлари” кафедраси

• ДМУТ- хабар манбаи ва қабул қилувчи орасида маълумотлар оқимини таъминлаб берувчи техник воситалар мажмуасидир. ДМУТни асосий уч таркибий қисмларга ажратиш мумкин:
• хабар манбаи
• ДМУ канали;
• хабар истеъмолчи.
• ДМУТ икки томонлама ахборот алмашинувини таъминловчи тизим бўлиб ўзида бир ёки ундан кўп хабар манбаи ва истеъмолчиси, узатувчи қурилмалар, қабул қилувчи қурилмалар ва алоқа линияларидан ташкил топган.
• СҲҚҚларда маълумот сигналлари электралоқа каналлари орқали узатилиши учун мос шаклга келтирилади ва дискрет сигналларнинг параметрларини алоқа каналлари билан мослаштиради. Шу билан бирга қабул қисмида қайта ҳосил қилиш (олдинги ҳолатига қайтариш)ни амалга оширади.
• Дискрет канал ва ХҲҚ мажмуаси маълумот узатиш каналини ташкил қилади. ХҲҚлар, тўсқинлар натижасида маълумот сигналларида содир бўладиган хатолар сонини камайтириш учун ишлатилади.

• Дискрет маълумотларни узатиш тизими.

Хабарлар ДМУ тизимида бир неча босқичлар ва жараёнларни босиб ўтади. Хабар манбаъси (ХМ) узатиш учун тайёр бўлган маълумотни танлайди.

• Хабарлар ДМУ тизимида бир неча босқичлар ва жараёнларни босиб ўтади. Хабар манбаъси (ХМ) узатиш учун тайёр бўлган маълумотни танлайди.
• Хабар элементлари (харф, белги, сон) ХҲҚда қайта ишланади, яъни аниқ бир қонун - қоида асосида кодлашган иккилик сигналлар кетма-кетликлари ҳосил қилинади. Бу кетма-кетлик СҲҚҚ ёрдамида сигнал ташувчисининг параметрлари маълум бир формулага мос равишда ўзгартирилади ва манипуляциялашган кетма-кетлик ҳосил қилинади. Алоқа каналида электр сигналлар хабар манбаъдан қабул қилувчи томон тарқалаётиб турли хил, турли ташқи таъсирлар (шовқинлар)га учрайди.
• Қабул қилувчи қурилма сигнал ва шовқин аралашмадан узатилаётган хабарга максимал мос келувчи (энг ўхшаш) оптимал дискрет хабарни ҳосил қилади. Бунинг учун қўйидаги кетма-кет жараёнлар амалга оширилади:
• филтрлаш;
• кучайтириш;
• демодуляция;
• дискрет кетма – кетликни декодлаш.

• Дискрет маълумотларни узатиш тизими.