Муаллифлар: Ходиев Б. Ю., Бегалов Б. А., Расулев Д. М., Абидов

2.3.3. Тўлиқ бошқарув даври 
Қуйида тўлиқ бошқарув даври фаолиятининг амалий моҳиятини кўриб 
чиқамиз.
1. Башоратлаш - бу ташқи муҳитнинг юзага келиши мумкин бўлган 
ҳолатини, бошқариладиган объектнинг ўзини тутишини аниқлаш мақсадида 

---

44 
маълумотларни қайта ишлаш ҳамда улар ҳар бирининг эҳтимоллигини 
баҳолашдан иборат.
2. Режалаштириш – бу тизимнинг келажакдаги орзу қилинган 
ҳолатини ишлаб чиқиш (режали моделини ишлаб чиқиш) ва ушбу ҳолатга 
эришиш учун маблағларни тақсимлашга нисбатан қарорлар қабул қилишдан 
иборат. Режалаштириш мақсад ва мезонларни танлашни ўз ичига олади. Шу 
мақсад ва мезонга нисбатан бошқарув самарадорлиги баҳоланади. 
3. Дастурлаш режасини амалга ошириш, яъни тизим фаолиятининг 
алго-ритмини ишлаб чиқиш учун бошқариладиган ҳаракатлар кетма–кетлиги 
ҳамда ўзаро алоқасини баён этувчи дастурларни ишлаб чиқишдан иборат. 
4. Ташкил этиш – мустаҳкам (бардошли) объектлар ёки жараёнлар 
тузилмасини ўзгартириши ёки кўришдан, яъни маълум бир ҳолатларида бош-
қариладиган объектлар фаолиятини регламентлаштиришда фойдаланила-
диган у ёки бу қоида, процедура, усул, алгоритмларини белгилаш ёки 
ўзгартириш демакдир. 
5. Меъёрлаштириш - тизимнинг хусусиятларини ифодаловчи статистик 
маълумотларни доимий равишда йиғиш ва улар асосида тизимнинг бир 
меъёрда фаолият кўрсатишини таъминлаб туриш.
6. Ҳисобга олиш бошқариладиган объект ва ташқи муҳит 
параметрлари мажмуини қайд этишдан иборат. У яна келадиган 
маълумотларни дастлаб қайта ишлаш, жумладан, таснифлаш, гуруҳлаш ва 
ҳоказо арифметик ҳамда мантиқий операцияларни ўз ичига олади. 
7. Назорат қилиш – бошқариладиган объектларнинг меъёрида 
ишлашидан чалғиши тўғрисидаги маълумотлар мазмунини аниқлашдан 
иборат.
8. Бошқариш – тасодифий таъсирлар сабабли тизим ишининг меъёрий 
режасидан четлашишини бартараф этиш мақсадида қарор қабул қилиш, яъни 
қайта алоқа асосида тузатиш, олинадиган самаранинг сифат ва миқдор 
ўлчовлари ўзгаришига кўра бошқарилувчи объектга таъсир кўрсатишидир. 
9. 
Таҳлил – тизимнинг жорий ҳолатини ўрганишда иш 
самарадорлигини ошириш учун унинг имкониятларини таҳлил этишдан 
иборат.