Муаллиф: тоғаев насрулла рўзиевич

2
y
. Grafik usuli. Bu usulda x va y ozgaruvchilar orasidagi bog’lanish tanlangan koordinatalar sistemasida biror egri chiziq holatida berilgan bo’ladi.

Y=f(x)

x

o

1-chizma.

Misol: Yuurak ning tekis ishlash grafigi ( kardiogramma ), Seysmograf, ostsilograf chizmasi va hakozolar.
3. So’z bilan berilish usuli. Bu usulda x va y o’garuvchilar orasodagi bog’lanish so’z ( jumla ) orqali ifodalangan bo’ladi.
Masalan: 1. Dirixle funksiyasi yqD(x):
agar x ratsional son bo’lsa, D(x)q1;
agar x irratsional son bo’lsa, D(x)q0.
2. Eyler funksiyasi : nq1 da q1, n>1 uchun n dan kichik va n bilan o’zaro tub natural sonlar sononi ifodalovchi funksiya:

3. Riman funksiyasi V(n): n natural soning barcha tub bo’luvchilari

sononi ifodalochi funksiya. V(1)q0; V(2)q1, V(11)q1, V(27)q1, V(30)q3.
Yuqorida zikr qilingan 3 ta usul orqali funksional bog’lanishdagi o’zgarishlarni tezlik bilan aniqlash mumkin, bu esa juda qulay, lekin bunday funksiyalar giymatlarining cheklanganligi, aniqlikning pastligi va ular ustida amallar bajarishning qiyinchiliklar tug’dirishi, bunday usullar ning biroz noqulayligini keltirib chiqaradi.
4. Analitik usuli. Bu usulda x va y o’zgaruchilar orasidagi bog’lanish bir yoki bir necha formulalar orqali ifodalangan bo’ladi.
Misol:

Matematikada ko’p hollarda analitik usulda berilgan funksiyalar bilan ish ko’riladi. Bu usulning afzalligi, unda funksiya lxcham yozilishi, argumentning istalgan qiymatl uchun funksiya qiymatini hisoblash mumkinligi va bunday funksiyalar ustuda amallar bajarishning ynliligidadir. Lekin bunay usulda berilgan finksiyalar o’zgarishini aniqkashda ularning tabiatini o’rganish talab qilinadi.


Tayanch iboralar va so’zlar: funksiya, aniqlanish sohasi, o’zgarish sohasi, grafik, jadval, analitik, funksiyaning superpozitsiyasi.