Муаллиф: Наргиза Умарова

Истиқболлар
Гарчи коронавирус қайсидир маънода “Макон ва йўл” ташаббусини ривожлантиришга тўсқинлик қилган бўлса-да, сифат жиҳатдан ўсиш учун мислсиз имкониятлар ҳам очаётир. Шундай қилиб, муаллиф қайдича, пандемия Марказий Осиё мамлакатлари билан ҳамкорликнинг энг биринчи вазифаси маршрут бўйида жойлашган мамлакатлар барқарорлигини ошириш ва улар омон қолишини таъминлаш эканини кўрсатиб берди.
Муаллиф пандемия оқибатлари, Хитой билан АҚШ ўртасидаги рақобат кескинлашуви, минтақадаги вазият танглигининг ортиб бориши ва ижтимоий норозилик кучайиши сингари ички ва ташқи омиллар таъсирида Хитой билан Марказий Осиё мамлакатлари ҳамкорлиги ривожланиши жиддий муаммоларга дуч келмоқда. Бундай шароитда айнан “Макон ва йўл” ташаббуси Марказий Осиё мамлакатлариниг хатарларга нисбатан барқарорлигини мустаҳкамлаш ва ташқи қарамлигини камайишига ёрдам бериши мумкин.
Муаллиф фикрича, бунинг учун “Макон ва йўл” ташаббуси лойиҳаларини амалга оширишга бўлган ёндашувларни бироз ўзгартириш даркор, чунки улкан лойиҳаларнинг йирик иқтисодий ва ижтимоий оқибатлари бўлиши муқаррар. Улар кучли сиёсий дастаклашга ва юксак даражадаги хавфсизликка эга бўлади. Йирик компаниялар етарли сармояси, техник имкониятлари бўлгани учун турли хатарларга чидамлидир. Шунинг учун йирик лойиҳалар “Макон ва йўл” ташаббусининг дастлабки босқичида кучли даражадаги етакчи ва имкониятларни намойиш этувчи ролини ўйнайди. Бироқ маблағ миқдори кўплиги ва бозорда катта улушга эга бўлгани сабабли йирик лойиҳалар ҳокимиятнинг маҳаллий даражадаги сиёсий ва иқтисодий тузилмасига, фойдани тақсимлаш жараёнига муайян даражада таъсир кўрсатади. Натижада бундай компаниялар тез-тез ҳам мамлакатдаги ички мухолифат, ҳам лойиҳа рақобатчилари ҳужумларига дучор бўлади ва ҳатто сиёсий курашни авж олдиради. Шунга кўра, айни босқичда кўпроқ маҳаллийлашган ва ранг-баранглашган бозорларни ва маҳсулотлар ишлаб чиқаришни ривожлантириш учун кичик ва ўрта корхоналар ташкил этишга кўпроқ эътибор қаратиш керак бўлади.
Шу билан бирга, “Макон ва йўл” ташаббуси лойиҳалари бундан кейин ҳам сифат жиҳатидан ривожланиб боришига ёрдам бериш учун уларни амалга ошириш механизмларини доимий тарзда такомиллаштириб бориш зарур бўлади. Амалиёт кўрсатишича, “Макон ва йўл” ташаббуси доирасидаги лойиҳаларни амалга ошириш фақат ҳукумат кўмаги ва тегишли давлат идоралари билан бирга режа ишлаб чиқишга таяниб қолмаслиги керак. Сунъий дастаклаш кўпинча тескари самара беради. Таклиф этилаётган лойиҳалар бунинг ўрнига биринчи навбатда бозор талабларига жавоб бериши лозим. Бунинг учун, дейди муаллиф, маршрут бўйида жойлашган мамлакатларнинг марказий вазирликлари ва комиссиялари билан келишувга қўшимча равишда маҳаллий ҳокимият идоралари, соҳа уюшмалари, жамоат ташкилотлари, турли сиёсий партиялар ва таҳлил марказлари билан фикр алмашиш ва улар иштирокида муҳокамалар ўтказиш керак бўлади.
“Юмшоқ куч” феномени ва унинг Ўзбекистон ташқи сиёсатидаги айрим жиҳатлари

• 
  Noyabr 9, 2020
  
• 
  UZ Team