Muallif: Fazliddin O‘taganov

irsol
-«keltirish», 
masal
- «misol», «tam- sil», «maqol», «matal» ma’nolarini anglatadi. Eski 
o‘zbek tilida tamsil, maqol va matallar «masal» yoki «zarb ul- masal» deyilgan. 
Hozirgi tilshunosligimizda maqol, matal va hikmatli so‘zlar «barqaror birikmalar» deb yuritiladi. 
Irsoli masal san’ati o‘zbek yozma adabiyotining eng qadimgi namunalarida ham uchraydi. XI asr shoiri 
Yusuf Xos Hojibning «
Qutadg‘u bilig»,
XII asrda yashab, ijod qilgan Ahmad Yugnakiyning 
«Hibat ul-
haqoyiq»
asarlarida bu ifoda va tasvir vositasining yuksak namunalariga duch kelamiz. XVIII asrda yashab, 
ijod qilgan Gulxaniyning «
Zarbulmasal
» asari esa usluban boshdan oxir irsoli masal san’ati asosida 
bitilgan. Ya’ni uning har bir sahifasida ko‘p-ko‘p maqol, matal va hikmatli so‘zlar ishlatiladi. 
Irsoli masalda muallif o‘z fikr-mulohazasini tayyor maqol, matal, hikmatli so‘z orqali quvvatlab oladi, 
shu tariqa o‘quvchini ishontirishni kuchaytiradi, matnning ifoda ta’sirchanligini oshiradi. 
Mumtoz adabiyotimiz vakillari asarlarida irsoli masal san’atining eng yorqin namunalari mavjud. Qalam 
ahli, xususan, shoirlarimiz tilning shunday zo‘r imkoniyatidan yuksak mahorat bilan foydalanishga harakat 
qilishgan. 
Shu (maqol keltirish) jihatdan Mavlono Lutfiy ijodi o‘zigacha bo‘lgan davr shoirlari ichida alohida 
ajralib turadi. Chunki uning she’riyatida irsoli masal juda ko‘p uchraydi. Shunga ko‘ra, irsoli masal qo‘llash 
- shoir ijo- diyotining yetakchi uslubiy fazilatlaridan biri, deyish mumkin. 
Bu qalam sohibi (Lutfiy) merosida shunday g‘azallar ham borki, ular boshidan oxirigacha badiiy-uslubiy 
tarafdan tamoman ana shu irsoli masal san’ati asosiga quriladi. 
«
Ayoqingg‘a tushar har lahza gisu
...» g‘azali xuddi shunday asarlar sirasiga kiradi. Undagi mavjud besh 
baytning bari aynan ana shu san’at ishtirokida yaratilgan. Bu qo‘shmisralarning hammasida maqol 2- satrda 
kelgan. Amalda ularning har biri dastlabki misrada ifodalangan fikrning tasdig‘i yanglig
ʹ
qog‘ozga tushgan. 
Shu tariqa shoir o‘z nuqtayi nazarini ikki karra mustahkamlagan- dek bo‘ladi.