Muallif: Fazliddin O‘taganov

Majmu’i davoni dard qildi,
Dardingki, manga davo bo‘lubtur.
Ishq ichra oning fidosi yuz jon,
Har jonki, sango fido bo‘lubtur.
Baytda «fidosi», «jon» so‘zlari o‘rin almashtirib qo‘llangan. Shu tariqa shoir ma’noning yangi-yangi 
qirralarini kashf etishga muyassar bo‘lgan. Birinchi misradagi «jon» «yuz» so‘zi bilan qo‘shilgan holatda 

---

14 
ham «yuz kishi», ham «yuzta jon» ma’nolarini anglatadi. Keyingi misrada esa «jon», asosan, «shaxs», 
«kishi» ma’nosini anglatib kelgan.
Begona bo‘lubtur oshnodin,
Begonag‘a oshno bo‘lubtur.
Bu baytda «bo‘lubtur» va «oshno» so‘zlari istifoda etilgan. Natijada ma’noda kutilmagan yangi bir qirra 
ko‘zga tashlangan. Bu shoir uchun o‘zbek tilining o‘ziga xos ifoda imkoniyatini ko‘rsatishiga ham keng 
maydon ochib bergan. 
NIDO 
Nido (
undalma bo‘lgan so‘z degani
)
boshqa she’riy san’atlardan bevosita inson qalbidagi his va 
hayajonlarni ochiq va kuchli tasvirlab bera olish imkoniyati bilan ajralib turadi. Insonning ichki tuyg‘ulari 
po‘rtana misoli junbushga kelganida lirik qahramon olamdagi har qanday narsa-hodisalarga, tabiatdagi 
istalgan narsaga, o‘zining qalbiga, suhbatdoshiga murojaat etishi mumkin. Masalan, «Rustamxon» 
dostonida Sultonxon Rustamga «qo‘zim» deb murojaat etadi:
Necha kun, necha tun orada o‘tdi,
Rustamga Sultonxon u so‘zni aytdi:
– Quloq solgin xon otangning tiliga,
Qo‘zim
, ketayik-da Oqtosh eliga,
Boshqa bir g‘azalida esa lirik qahramon yorga: «
Ey Yusufi husn
», – deya murojaat etadi.
Atoyining «Hajringda, 
begim
, oh degumdur dag‘i o‘lgum» deb boshlanadigan g‘azali oshiqona bo‘lib, 
unda suyuklisiga muhabbatni olamdagi hamma narsadan ortiq ko‘radigan oshiq holati ifoda etilgan. Shoir 
o‘z dil izhorlarini, hurmat va ehtiromini «begim» so‘zida mujassamlashtira olgan.