|
Facebookdagi sahifamizda biz mushtariylarimizni bahsga chorlab, ulardan "Demokratiya muhimmi?" deb so‘radik.
Demokratiyaning "tamal toshi" sifatida ko‘rilgan Magna Kartaning bu yil 800 yilligi munosabati bilan BBC "Demokratiya kuni" mavzusi atrofida maxsus loyihani e‘tiboringizga havola etmoqchi.
Hozirgi zamonda demokratiya har bir alohida shaxs uchun nimani anglatadi? Demokratiya siyosiy sahnada muhimmi yo iqtisodiy jarayonlarda ham rol o‘ynaydimi? So‘z va matbuot ozodligi, shaxsiy erkinliklar bobida Markaziy Osiyodagi qaysi mamlakat eng ilg‘or o‘rinda, deb o‘ylaysiz? Va nihoyat, Islom va demokratiya "elkama-elka" yashay oladimi? Mushtariylarimiz javoblari bilan tanishing.
Mushtariylarimizning aksari qoldirgan sharhlardan ayonki, ularning demokratiya so‘ziga uncha hushlari yo‘q. Mustaqillikning ilk yillarida O‘zbekistonda demokratik tamoyillar haqida ko‘p gapirilardi, va O‘zbekiston prezidenti hatto o‘zimizning "sharqona demokratiya" usuli haqida bot-bot so‘zlardi. Biroq, bu ibora hozirda unutildi, siyosiy raqobat va muxolifat mavjud bo‘lmagan O‘zbekistonda Islom Karimov yana prezidentlik lavozimini o‘z qo‘lida ushlab qolishi kutilar ekan, demokratiya tushunchasi bugungi yosh avlod uchun abstrakt, yot bir tushuncha bo‘lib qolayotgandek.
Ortiq Otajon ismli o‘quvchimiz: "Yomon ko‘raman shu demokratiya degan narsalarni. Asabim qo‘zib, jinim tutib qoladi, bor-u", - deya g‘azabnok sharh qoldirgan.
Malik Ismanovning sharhi ham shunga o‘xshash: "Demokratiyaning Islomga qarshi ziddiyatlari ko‘p. Bizga demokratiyaning keragi yo‘q. Yoki sharqona o‘zimizning diniy demokratiyamizni qurishimiz kerak.
Rashidov Ashraf ham demokratiyaning ishqibozi emas ekan. "O‘zbek millatiga hech qachon demokratiya berish kerak emas!" – deydi u.
Mashrab Qozoqov fikrida, O‘zbekistonda demokratiyaga erishilishining imkoni yo‘q. "Muhim emas demokratiya, lekin demokratiya kerak, shunchaki demokratik davlat deyilishidan yaxshi foydalansa bo‘ladi. Demokratiyaga ehtiyojimiz bor, imkon yo‘q", - deydi u.
Fuzayl Istamov nazarida mintaqada demokratiyaning yo‘qligi yaxshi narsa. "Menimcha, Markaziy Osiyoda yaqqol demokratik davlat yo‘q. Va bu qaysidir ma‘noda ijobiy holat. Negaki, bilamiz markaziy osiyoliklarning aksariyati – musulmonlar, va bu tizim Islomga nisbatan biroz salbiy", - deya mulohaza qiladi u.
G‘olibbek Xolnazarov demokratiyani tatib ko‘rmay, uni muhokama qilish mumkin emasligini aytadi. Uning sharhi quyidagicha: Avvalambor bu mushoirachilarga savol - O‘zbekistonda demokratik qadriyatlarni o‘rnatish uchun hayotingizni bo‘lsa ham tikishga tayyormisiz? Yo safsata sotib, Yorug‘ Kunlar kela-kel deb zikr tushib doirada sakrash bilan ovora bo‘laverasizlarmi? Endi Demokratiyaga kelsak- uning uchta asosiy ustuni bor - 1. Iqtisodiy farovonlik va iqtisodiy harakatlar erkinligi. 2. Ilm va bilimning yuksak darajasi va unga erishish yo‘llarining keng ommaga ta‘minlanishi. 3. Jamiyatda axborot va xabarlarni jamoat va davlat kommunikatsiyalarda erkin va xolis, oshkora yetkazilishi! Umringiz bino bo‘lib biror marta yemagan taomingizni mazasini muhokama qilmang, kulgiga qolmang!"
Po‘lat Turonning yozishicha, "Demokratiya bo‘lganda, hozir O‘zbekistonda hayot boshqacha bo‘lardi. Demokratiyada hamma millatga, hamma dinlarga bir hil qaralardi."
Bobur Jumaniyozov demokratik tizimlardagi erkin hayot tarzidan norozi. "Demokratiya va Liberalizmni birinchi galda farqlash lozim! Sodda qilib aytganda, Demokratiya bu insonlarni hukumatga o‘z ta'sirini o‘tkazishi, hukumatning fuqaro oldida hisobdorligi! Liberalizm esa bu fuqarolarni erkin hayot kechirishi, sodda qilib aytganda, xohlagan ishini qilishi! Demokratiya Islom dini bilan yashab ketishi mumkin, lekin liberalizm Islom dini qoidalariga zid!", - deya sharh qoldirgan u.
Shukurjon Islomov ham G‘arbona hayot tarziga qarshidek, biroq demokratiyani muhim deb ko‘radi. Uning fikri mana bunday: "Garchi ayrimlar demokratiya deganda AQSh tashqi siyosatini tushunsa-da, haddidan oshgan axloqsiz, buzuqlarning qiliqlari demokratiya deb taqdim qilinsa-da, demokratiya qisqacha "xalq bilan hokimiyatni bo‘lishish, adolatli saylov, o‘z-o‘zini boshqarish, mustaqil sudlar, OAV erkinligi" kabi tushunchalarni bildiradi. Mening nazarimda, albatta. Muhim. Islom va demokratiya yonma-yon yashay oladi deb o‘ylayman."
Boburbek Akramjonovich Azimboyev demokratiya har bir shaxs uchun muhim deb biladi. "Demokratiya har bir shaxsning hayotiga uzviy bog‘liq bir erkinlik, o‘z huquqini talab qilish demakdir! Har bir shaxsda demokratiya rol o‘ynaydi! Avvalo demokratiya siyosatdan ko‘ra iqtisodda baland mavqega ega bo‘lsa, yaxshi bo‘lardi. Buning lekin iloji yo‘q bizda. O‘rta Osiyoda, albatta, Qozog‘iston. Islom demokratiya bilan tengma-teng yashab keldi, lekin ilmsizlar Islomni ortga tortib ketishdi", - deydi u.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
