Муќаддима

Oziq-ovqat sanoati korxonalari 
«Buxorosut» x/j 
400 
50 
450 
120 (26,7%) 
«Buxoroyog’» 
x/j 
317 
121 
438 
186 (42,4%) 
«Kogonyog’» x/j 
265 
90 
274 
184 (67,1%) 

---

130 
 
Buxoro pivo 
zavodi 
199 
27 
227 
115 (50,7%) 
Non kombinati 
88 
20 
108 
50 (42,2%) 
Buxoro go’sht 
kombinati 
32 
4 
36 
25 (69,5%) 
Neft va gaz sanoati korxonalari 
Neft va gaz 
ishlab chiqarish 
korxonalari 
32 
1937 
1369 
35 (1,78% 
Neft 
mahsulotlari 
korxonalari 
2 
20 
22 
10 (45,4%) 
 
Izoh: Qavslardagi raqamlar oqova suvlar miqdorining jami olingan suv miqdoriga 
nisbatini ifodalaydi. 
Jadvaldagi  raqamlardan  ma’lumki,  oqova  suvlar  miqdori  har  bir  korxonada  har 
xil bo’lib, jami olingan suv miqdoriga nisbatan 28,1-80,7% ni tashkil etmoqda. 
Oqova suvlar va zovur suvlarini o’simliklar yordamida tozalash katta iqtisodiy va 
ekologik  ahamiyatga  ega.  Bu  usulning  afzalliga  shundaki,  uning  yordamida 
kislorodning  biologik  singdirishini  77  -99%  ga,  kimyoviy  singdirishini  60-96%  ga, 
suvga  erigan  moddalar  miqdorini  90-99,8%  ga  va  azot  miqdorini  45-94%  ga 
kamaytirish mumkin. Bundan tashqari, suv o’simliklari bir sutkada 1 m
2
 maydonga 380 
g  dan  1,5  kg  gacha  kuk  massa  beradi.  Bitta  o’simlikda  80  dan  ziyodroq  novdalar 
bo’lishi  mumkin.  SHuning  uchun  o’simliklar  suv  tarkibidagi  azot  va  fosfor 
birikmalarini singdirib oladi. 
Suv  o’simlikdarida  14-40  g  atrofida  o’zlashtiriladigan  oksidlar  va  0,12-0,27 
ozuqa birligi mavjud. Bundan tashqari, suv o’simliklari tarkibida madaniy o’simliklarga 
nisbatan  monosaharidlar  0,5-3,0%  ga,  disaharidlar  1,5-7,5%  ga,  protein  4-11%  ga, 
oqsillar 12,3-19,9% ga, uglerod va boshqa vitaminlar ko’proq bo’ladi. 
Ko’k  massadan  chorva  ozuqasi  sifatida  foydalanish  mumkin.  Bir  m
2
  suv  o’tlari 
o’stirilgan suvdan 42 kg gacha ozuqa birliga etishtirish mumkin, yoki 4 kg mol go’shti, 
yoki 7 kg qo’y go’shti olish mumkin. 
Oqova  suvlarini  suv  o’simliklari  yordamida  6-8  oy  davomida  tozalash  katta 
iqtisodiy va ekologik ahamiyat kasb yetadi. Bu usul yordamida oqova suvlarni 90-99% 
ga tozalash mumkin. 
Zovur suvlarini o’simliklar yordamida tozalash usuli yangi emas. Ushbu usuldan 
SHimoliy Amerika, Janubiy Afrika, Osiyo va Avstraliya mamlakatlarida keng qo’llanib 
kelinadi. 
Suv  o’simliklari  yordamida  oqova  zovur  suvlari  tarkibidagi  azotnnng  60%  ga, 
nitratlarning  80%  ga  fosforning  4,0-50%  ga,  suv  sho’rligini  (1  l  suvda  5  g  tuz 
bo’lganda)  50% ga, 1  l suvda 2 g tuz  bo’lganda suv sho’rlashini  30% ga kamaytirish 
mumkin. 
Viloyatimizdagi  zovur  suvlari  tarkibida  2,0-4,5  g  tuz  va  0,58  g  pestisidlar 

---

131 
 
mavjudligi  aniqlangan.  Zovur  suvlari  tarkibidaga  azot  (8-15%},  fosfor  (5%)  va 
agroximikatlar (14%) hayvonot dunyosiga salbiy te’sir ko’rsatadi. Bundan tashqari, suv 
o’simliklari  yordamida  oqova  suvlarini  tozalash  usuli  oziq-ovqat  mahsulotlari  bilan 
ta’minlash muammolarini echishga katta yordam beradi. 
 
 
 
 
 

---

132