Moylar va maxsus

Qurilmaning texnologik parametrlari
H arorat, 
°C :
T —l d a n keyin xom ashyoniki 
80
P —1 d a n keyin suspenziyani 
135—160
36

---

K — 1 k o lo n n an in g tepasida 
Suspenziyali m oy T —ld a n keyin 
Suspenziyali m oy X—3 d a n keyin 
M o y suspenziyasini p ech d a b o iis h vaqti, m in 
M oyni % m ass xomashyoga sarfi:
D istillât m oylarni tozalanganda 
Q old iq m oylarni tozalanganda
1 2 0 -1 4 0
9 5 -1 2 0
110
6 - 7
3 - 1 0
1 0 -2 5
3 .2 . Perkolatsiya usuli
Filtrlash d o n a -d o n a harakatsiz yoki harakatda b o ig a n
adsorbent q atlam id a am alga oshiriladi. B irinchi variantd a m oy 
to za h o ld a yoki og‘ir b en z in eritm asida o ic h a m la ri 0,3 — 2 m m
b o ‘lgan adsorbent (loy) qavatidan o ‘tkaziladi.
F iltr ich i b o ‘sh vertikal s ilin d r a p p a ra t b o ii b , ad so rb e n t 
b ilan
t o ‘ld irilad i. M o yning b irin ch i porsiyasi ju d a c h u q u r 
to z a la n a d i. A d so rb en t m o y d an a jra tib olin ad ig an m o d d a la r 
bilan to ‘yingan sari, to zalan ish darajasi pasaya boradi. H a m m a
filtrat b itta idishga y ig 'ilib aralash tirilad i. S h u n in g u c h u n
filtratn in g sifati o ‘rta c h a b o ia d i. F iltrlash tu g ag an d an s o ‘ng 
a d so rb e n t 
filtrd a n
m oy q o ld iq la rin i ajratib olish 
u c h u n
e ritu v c h i — o g ‘ir b e n z in b ilan
yuviladi. K eyin filtrdan 
eru v ch in i ch iq a rib ta sh la sh u c h u n suv p ari bilan ta ’sir etad i. 
Y uvilgan v a p a rla n g a n ad so rb en t filtrd an tu sh irib o lin ad i va 
yangisi b ilan alm ash tirilad i.
Perkolyatsiya usulining asosiy kam chiligi — harakatsiz 
adsorbent q u rilm asin in g kattaligi va k o ‘p m eh n at talab qilishidir. 
Asosiy afzalligi — tozalash yum shoq sh aro itd a 20-100°C da olib 
boriladi va m oy uglevodorodlari p archalanm aydi. Bu usul 
m oylarni qayta tozalash u c h u n q o ila n ila d i. H arak atd a b o ig a n
adsorben t 
bilan 
selektiv 
to zalan g an
distillyat 
va 
qoldiq 
m oylarining adsorbsiya usulida to zalan g a n d an keyin olingan 
natijalar jad v ald a keltirilgan.
37

---

8-rasni. 
M oy larn in g uzluksiz adsorbsion tozalash qurilm asining
texnologik chizm asi:
I—xom ashyo, II—a d so rb e n t, I I I - 1 - r a f in a t, IV—2—rafinat,
V - h a v o , V I - s u v , V I I - s u v bug‘i, V III—tu tu n gazlari.
T o ‘xtovsiz adsorbsiya ja ra y o n i bilan m o y lam i to zalash d a n
m oylarga eritu v ch ilar aralashtiriladi va sin tetik alyum osilikat 
ad so rb e n t sifati qullaniladi. A dsorbentning o ‘lcham lari: 0 ,2 5 — 
0 ,8 m m . E ritu v ch i b en zin fraksiyasida (80—120°C), 3—5 % 
a ro m a tik uglevodorod b o ‘Iadi. Jara y o n ad so rb e n t va m oyni 
q a ra m a -q a rsh i 
h arak atid a 
am alga 
oshiriladi. 
E rituvchi 
adsorbsiya 
b o sq ich id a 
d eso rb en t 
sifatida 
foydalaniladi. 
A dsorbent o ‘rn a tish d a to ‘xtovsiz regeneratsiya qilinadi.
X om ashyo va eritu v ch i ad so rb e m i A —2 pastki kirish 
q ism id a 
aralash ad i. B u n d a e ritm a p a std an yuqoriga 
q arab , 
y u q o ri q ism id an esa sirkulatsiya qilayotgan ad so rb e n t berilad i va 
x o m ash y o n i eritm asiga 
q arsh i h arak at qilib pastga c h o ‘kadi. 
A d so rb en t 
m o y d an
sm o la 
va 
polisikliklik 
a ro m a tik
ug lev o d o ro d larn i yutib oladi.
T o z a la n g a n m o y n in g eritm asi (ra fin a t - 1 eritm asi) 
a d so rb e r A -2 te p a sid a n o lin ib eritu v c h in i regeneratsiyalash 
u c h u n y u b o rilad i. R eg en eratsiy a K - l va K - 2 k o lo n n a la rid a
38

---

ikki b o sq ich d a olib b oriladi. A jratib o lin g an m o d d a la r bilan 
t o ‘yingan eritu v ch id ag i ad so rb en t suspenziyasi (aralashm asi) 
ad so rb e r A —2 d a n p a std a n k o ‘tarilay o tg an oqim b ilan d eso rb er 
A—3 ga tu sh a d i va u yerda yuviladi. E ritu v ch i d eso rb e rn i A —3 
n i 
p astk i 
qism iga 
beriladi. 
Issiq 
eritu vchi 
a d so rb e n tn i 
yuzasidagi a ro m a tlash g a n rafinat — 2 ni siqib ch iq arilad i. 
R afinat — 2 eritm asi d eso rb e r A—3 n i y u q ori q ism id an chiqib 
issiqlik alm ash u v a p p a ratlari T —4ga, keyin K— 3 va K —4 
k o lo n n alarg a beriladi va u y erd a u ch b o sq ich d a eritu v ch id an
haydab o lin ad i.
S m ola bilan to ‘yingan adsorbent suspenziyasi deso rb er A—3 
n i pastki q ism id an A—4 ga o 'ta d i, u yerda ad so rb en td an suv pari 
y o rd am id a eritu v ch i ajratib olinadi.
Q uritilgan ad so rb en t p n ev m o tran sp o rt yordam ida sep arato r
S—1 ga b eriladi va u yerdan pog‘onali q aram a-q arsh i o qim li R —
1 regen eratorga beriladi. R eg en erato rd a sm ola (yondiriladi) 
ad so rb en tn i yuzasidan yondirib yuboriladi. H avo adsorbentga 
q aram a-q arsh i yuboriladi va tu tu n li gazlar reg en erato r R —1 ni 
tep a q ism id an ch iq ib kotel — utilizatorga beriladi.
R egen erilangan 
adsorbent 
reg en erato rn i 
(R — 1) 
pastki 
q ism id an sovutgich A—lg a beriladi. U yerda 
qaynab turgan 
q avatda suv bilan issiqlik zm eyevik orqali chiqariladi va 
regeneratsiyaga 
berilayotgan 
(A—1 
orqali) 
havo 
isitiladi. 
Sovutgich A—ln in g pastki q ism idan ad so rb e n t pnevm otransport 
y o rd am id a se p a ra to r S—2 ga beriladi va u yerdan ad so rb er A—
2 ga beriladi.
11-jadval