5-amaliy ish
Qo*ndirmali surkov moylarining yuvish potensialini aniqlash
(MDX mualliflik guvohnomasi №149524)
5.1.
Sinalayotgan
moyning
qalin
qatlamini
yuqori
haroratda, ushbu sharoitlarda dispers faza hosil qiluvchi étalon
modda ishtirokida oksidlashdan va keyin hosil bo‘lgan
cho‘kmani filtrlab ajratib olinishidan va uni baholashdan iborat.
Yuvish
potensiali
yuvuvchi
qo‘ndirmalar
moyda
moyni
oksidlanishi natijasida yoki uni qurum
va boshqa chala yonish
mahsulotlari
bilan
ifloslanishida
paydo
b o iib
qolgan
zarrachalaming yuqori dispersligini ta ’minlash qobiliyatini
miqdoran baholaydi.
Yuvuvchi potensial — oksidlash sharoitlarida yuqori agregativ
barqarorligini saqlab qolish qobiliyatini saqlab qolgan, sinalayotgan
moydagi étalon modda maksimal foiz tarkibiga barobar songa
tengdir.
5.2. Surkov moylarning yuvuvchi potensialni aniqlashda
quyidagi reaktivlar, apparatura va materiallar qo‘llaniladi:
• Termostat (Konstruksiyasi bayoni 5.1. da berilgan);
• Diametri 100 mm li po‘lat disk;
•
Yuqori
qismidagi
teshigi
po‘lat
qalpoqcha
bilan
yopiluvchi po‘lat silindrdan iborat patronlar;
• Termostatni isituvchi plastinalari haroratini boshqarish
uchun avtotransformator;
• Patronlarni chiqarib olish uchun tigel ushlagich;
• Ochiladigan varonka;
• Filtrlami kesish uchun keskich;
• Vakuum nasos;
•
Sekundomer;
119
• Patronlarni yuvib tashlash uchun chinni stakan;
• Vakuum filtrlash uchun kolba;
• 50—100 ml hajmli menzurka;
• 5 ml sig‘imli, tumshuqchali o ‘lchov silindri;
• T N —2 simobli shisha termometr;
• 100—105°C gacha isitishga mo‘ljallangan quritish shkafi;
• Quyidagi
talablarni
qoniqtiradigan
VNII
N P—353
qo‘ndirmasi;
• 100°C dagi kinematik qovushqoqlik — 15,3-13,5 SST
(13.5-l
cek
• fosfor miqdori — 2,6—2,9 %
• oltingugurt miqdori — 5,2—5,8 %
• mexaniq qo‘shimchalar miqdori — 0,06—0,13 %
• D S-II bazaviy moyi;
• VNII NP-353 prisadka DS—II bazaviy moydagi 5 % li
eritmasi;
• Rezina sanoati erituvchisi — BR—1 markali «Kalosha»
benzini,
texnik xlorid kislota;
• «Sinyaya lenta» markali qalinligi 0,011—0,013g/m2
bo‘lgan, kulsiz qog‘oz flltrlar;
• Vud qotishmasi yoki harorati 230°C dan yuqori
boMmagan boshqa qotishma;
• Silliqlash qumqog‘ozi.
5.3. Sinovga tayyorlanish
Po‘lat patronlar toza va quruq bo‘lishi lozim. Agarda oldin
ishlatilgan bo‘lsa, ulami benzin bilan astoyidil yuvilsin, quritib
120
artilsin,
xlorid kislotaga tushiring, suv oqimida diqqat bilan
yuvilsin, quruq holgacha artilsin va qo‘lda silliqlash qumqog‘oz
yoki elektromotorcha yordamida quyidagicha tozalansin.
Motorcha shtifliga patrón diametridan kamroq diametrli
yumshoq rezina qopqoq kiydirilsin.
Qopqoq (yoki vakuum-shlang bo‘lagi) ni tilinsin va
silliqlovchi qumqog‘oz bilan o ‘ralsin.
Patrón ichki yuzasini silliqlash uchun uni ichki tarafini
aylanib turgan qumqog‘ozli qopqoqqa tekkazib tozalansin.
Potronning tashqi yuzasini qo‘l kuchida tozalansin.
Diametri 27 mm filtrlami («Sinyaya lenta» markali kulsiz
qog‘oz flltrlarni) p o ia t keskich bilan mexanik pressdan yoki
bolg‘adan foydalanib kesilsin.
Metall
voronkaning
pastki
qismini
rezina
qopqoq
yordamida vakuum nasosga ulangan
vakuumda flltrlash kolbasi
bilan biriktirilsin, setkaga filtr joylansin, so‘ng shtiftlaiga
voronkaning yuqori qismi kiydirilsin va yopqich gayka bilan
qotirilsin.
5.4. Moyning filtrlanuvchanligini aniqlash
5.4.1. Sinalayotgan moydan 5 mi olib, 45 mi «Kalosha»
benzinida erítilsin.
5.4.2. Vakuum-nasos ishga tushirilsin va 2,67 103-4,0 103Pa
(20-30 mm. simob ust.) qoldiq bosimda (manometr yordamida
nazorat o‘matilsin) qog'oz filtrli voronka orqali 10
mm toza
«Kalosha» benzini o ‘tkazilsin, so‘ng esa moyning benzindagi
eritmasi filtrlansin. Eritmani filtratsiya yakunida yana 10—20 mi
toza «Kalosha» benzini o'tkazilsih, vakuum nasos to‘xtatilsin,
voronka, yuqori qismi yechilsin va ehtiyotkorona cho‘kmali filtr
chiqarib olinsin.
5.4.3. Filtr holatini baholash filtratsiya tezligini hisobga
oigan holda natijani quyidagi ko‘rsatkichlar ko‘rinishida
ifodalang:
a)
Filtrlanuvchanlik 4-jadval ma’lumotlarini qo‘llagan holda
filtratsiya vaqtiga bog‘liq baholanadi.
1 2 1
