Моя профессиональная карьера

217




Fikrning kengligi voqealarni har xil bog‘lanishlarda, munosabatlarni ko‘ra bilish umumiylashtirish qobiliyatida namoyon buladi. ¹
M.Q.Rahmanova,U.A.Ismadiyorova "maktabgacha tarbiya yoshidagibolalarni maktabga tayyorlashda aqliy tarbiyaning rol"2021yil 514bet
Fikrning kengligi voqealarni har xil bog‘lanishlarda, munosabatlarni ko‘ra bilish umumiylashtirish qobiliyatida namoyon buladi.Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarning fikrlarning rivojlanishi faoliyat jarayonidan, dastlab muomalada , narsalar bilan bajariladigan faoliyat natijasida, keyin esa o‘quv, mehnat, samarali faoliyatlar: rasm chizish, loy va plastilindan buyumlar yasash, applikatsiya, qurish - yasash jarayonida amalga oshirib boriladi. Bolaning fikrlash faolligining rivojlanishda ta’lim va tarbiya samarali ta’sir ko‘rsatadi. Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarga aqliy tarbiya berishni to‘g‘ri tashkil etish uchun ularda fikrlarning rivojlanish qonuniyatlari va imkoniyatlarini bilish kerak. Pedagogika va psixologiya fani bolalarning fikrlash faolligini samarali hal etishda, bir tomondan, bolaning imkoniyatlaridan unumli foydalanish, ikkinchi tomondan, bola organizmning umumiy charchashiga sabab bo‘lishi mumkin bo‘lgan ortiqcha toliqtirish bo‘lmasligi yo‘llarini topish uchun maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarning fikrlash faolligini rivojlanish qonuniyatlari va imkoniyatlarini o‘rganish bilan shug‘ullanadi.
Bolalarda fikrlash faoliyati quyidagi xossalarini tavsiflab beradi. a) fikrning chuqurligi, b) fikning, kengligi d) aqlning o‘tkirigi e) aqlning tanqidiyligi.Maktabgacha yoshdagi bolalarning fikrlashini shakllantirishda narsa buyumlar bilan tanishtirishga doir harakatlar juda muhim. Amaliy harakatlar asosida bola obyektlarni qiyoslash, tahlil etish, taqqoslash, guruhlashga o ‘rganadi. Ana shu tarzda bolada fikrlashning ilk ko'rgazmali amaliy shakli tarkib topadi. Asta-sekin bolada nafaqat bevosita narsa-buyumlarni idrok etish orqali, balki timsollar asosida fikrlash qobiliyati rivojlanadi. Ya’ni ko'rgazmali-obrazli fikrlash shakllanadi. Maktabgacha yosh davrining ikkinchi yarmida mantiqiy-nutqiy fikrlash rivojlana boshlaydi.
“Fikrlashning barcha shakllarida asosiy fikrlash jarayonlarini rivojlantirish amalga oshadi. Bolalarni fikrlashga о ‘rgatish kattalar tomonidan hal etilishi lozim bo‘lgan vazifadir. Hatto yosh bolalarga bilimlarni asosiy yuk xotiraga tushadigan "tayyor holda” berish ham maqsadga nomuvofiqdir. Aksincha, bolalarni tahlil etish, taqqoslash, qiyoslash, umumlashtirishga о ‘rgatish hamda o ‘zining shaxsiy fikrini bildirishga undash lozim”¹. Bolalarning oldiga ularning bilish faolligini rag‘batlantiruvchi, tafakkur yuritish, taqqoslashni talab etuvchi vazifalarni qo ‘yish