Moxlar bòlimi haqida umumiy tushuncha

Moxlar bòlimi haqida umumiy tushuncha

Reja 1 Moxlarning hayot aylanishi 2. Moxlarning turlari 3. Yashash joyi va tarqalishi

Moxlar yoki bryofitlar o’simlik dunyosining juda keng bo’limi bo’lib, 10 000 dan ortiq turlarni birlashtiradi. Olimlarning fikriga ko’ra, moxlarning bevosita ajdodlari psilofitlar – Devon davridagi o’simliklar bo’lgan. Moxlar ham uzoq vaqt oldin paydo bo’lgan – gullarni o’simliklardan ancha oldin.

Moxlarning hayot aylanishi

Moxlar, shuningdek, jigar va shoxli yirtqichlar, gappolik diplobionik hayot tsikliga ega bo’lib, bu suv o’tlarining gaploid-dominant hayot tsiklidan qon tomir o’simliklarda kuzatiladigan sporofitlar ustun bo’lgan hayot aylanishiga o’zgarishini “belgilaydi”. Gaplo diplobionik hayot tsikli – bu gaploid gametalar gaploid gametofit (n) deb nomlanuvchi ko’p hujayrali tuzilishga aylanadigan va o’g’itlash natijasida ko’p hujayrali diploid (2n) sporofit paydo bo’ladigan va mayoz bilan gaploid sporalarini hosil qiladigan hayotdir.

Briofitlarda gametofit erkin yashaydi va avtotrofik (fotosintetik) folioz tuzilishga ega. Urug’lantirishdan so’ng, sporofit rivojlanadi, u terminal qismida sporalari bo’lgan kapsula bilan tarvaqaylanmagan o’qga o’xshaydi.

• Briofitlardagi sporofit qisman yashash uchun gametofitga bog’liq bo’lib, demak, u undan butunlay mustaqil emas.

Mox qismlari

Rizoidlar

• Rizoidlar gametofitni u o'sadigan substratga bog'lab turadigan va suv o'tkazishda ishtirok etishi mumkin bo'lgan juda nozik filamentlardir (ular ildizlarga o'xshash, ammo sodda me'morchiligi bilan).
• Ko'pgina ilmiy matnlarda moxlarning ko'p hujayrali rizoidlari thigmotropik ekanligi, shu sababli ular o'z yo'llaridagi qattiq jismlar bilan qattiq bog'lanishlari ta'kidlangan. Ushbu rizoidlar poyaning pastki qismidagi epidermisdagi hujayralardan, shuningdek poyalar va shoxlarning ventral qismida paydo bo'ladi.

Poyasi (kaudilios)

Poyasi (kaudilios) – bu juda oddiy me’morchilikka ega vegetativ o’qlar: parenximatik hujayralardan tashkil topgan “korteks” ni o’rab turgan epidermis hujayralari qatlami, ular suv o’tkazishda ishlashi mumkin bo’lgan markaziy hujayralar to’plamini o’rab olishlari mumkin. .

• Ushbu tuzilmalar filidiya deb ham ataladigan barglarni qo’llab-quvvatlash uchun javobgardir, ular tomirlar yoki “ustun” o’simliklarning barglaridan farqli o’laroq, petiolega ega emas va butun poyasi bo’ylab jarohatlarga kiritiladi.

Moxlarning turlari

Ko’pgina suv o’tlari, likenlar va qon tomir o’simliklar doimiy ravishda bryofitlar bilan aralashib ketadi, shuning uchun ularning umumiy nomlari ko’pincha noto’g’ri “mox” atamasini o’z ichiga oladi.

Haqiqiy moxlar, ya’ni Bryophyta sensu stricto 5 sinfdan tashkil topgan eng zamonaviy tomonni ifodalaydi:

- Sphagnopsida (“torf” moxlari)

- Takakiopsida

- Andreaeopsida (“granit” moxlari)

- Tetrafidopsida

- Bryopsida (“haqiqiy” moxlar)

• Takakiopsida va Tetraphidopsida sinflari juda kichik, birinchisi bitta buyruq va turkumdan, ikkinchisi bitta tartib va ​​ikkita nasldan iborat; shuning uchun asosiy e’tibor doimo boshqa uchta sinfga qaratilgan.

Sphagnopsida

"Torf moxlari" deb ham ataladigan ushbu sinfning moxlari bog'dorchilikda juda mashhur, chunki ular suvni ushlab turish uchun ajoyib imkoniyatga ega.
Ushbu sinfda 2 janr tasvirlangan:
– Sphagnum: Shimoliy yarim sharning nam va botqoqli hududlarida mavjud bo'lgan va ularning sporofitlarining qizil kapsulalari bilan ajralib turadigan taxminan 400 tur.
– Ambukananiya: faqat Tasmaniya orolida nam qumning mayda "dog'larida" topilgan.